“Czy dam radę psychicznie i emocjonalnie?” – to największa obawa młodzieży ze szkół średnich i studentów, wynikająca z badania opinii na portalu Studia.pl. O swój dobrostan psychiczny martwi się podobny odsetek respondentów, co o przyszłość po ukończeniu studiów. Więcej niż o drożyznę, zagrożenie wojną i powrót pandemii koronawirusa.
“Co Cię martwi w nadchodzącym roku szkolnym i akademickim?” – o to zapytało młodych ludzi Centrum Edukacji i Rozwoju EFEKTY – wydawca portalu Studia.pl. Można było wskazać więcej niż jedną obawę. Przyszli maturzyści i studenci mogli wskazać tradycyjne dla tego etapu edukacji obawy: o dobry wybór kierunku, dobry wynik na egzaminach, przyszłość po ukończeniu studiów. Jednocześnie pojawiły się wśród odpowiedzi nowe zagrożenia, związane z wojną na Ukrainie, narastającą inflacją i drożyzną, możliwością powrotu pandemii koronawirusa oraz wprowadzaniem przez szkoły i uczelnie zdalnej edukacji z powodów epidemicznych i finansowych. Panel badania był uzupełniany pytaniami o doświadczenia i oczekiwania związane ze zdalną edukacją.
Płatki śniegu topnieją
Aż 59% młodzieży obawia się: czy „dam radę psychicznie i emocjonalnie?”. To największa obawa wskazywana w badaniu, porównywalna z obawą o znalezienie w przyszłości dobrej pracy po studiach (57% wskazań). – Umieściliśmy to zagrożenie w związku z opiniami specjalistów o kruchości psyche wśród nastolatków. Mówi się przecież nawet o społecznym, kulturowym i socjologicznym zjawisku nazywanym „pokolenie płatków śniegu” – relacjonuje Karolina Lewandowska, Prezes Zarządu Centrum EFEKTY. – Nasze badanie potwierdza, że maturzyści i studenci nie tylko wymagają wsparcia psychologicznego, ale i są świadomi swojej niestabilności psychicznej i emocjonalnej – mówi Sebastian Szczęsny, odpowiedzialny w Centrum EFEKTY za przeprowadzenie badania na Studia.pl. Jego zdaniem, te obawy są wzmacniane przez płynące w 2022 roku z mediów i socjal mediów, poczucie zagrożenia: wybuch wojny tuż za granicą Polski, brak definitywnego uporania się z pandemią koronawirusa, wieści o lawinowo rosnących cenach i zamykaniu edukacji stacjonarnej na uczelniach z powodów oszczędności. – Aż 28% respondentów obawia się, czy w Polsce nie wybuchnie wojna. Pytanie, czy takie spojrzenie jest uzasadnione i realistyczne? A może wynika z nieco skrzywionego oglądu świata w ekranie smartfonu? – zastanawia się Szczęsny.
Konsekwencje zdalnej edukacji?
Lewandowska podkreśla, że grupa biorąca udział w badaniu ma za sobą doświadczenia zdalnej edukacji szkolnej (86% respondentów), a niekiedy także akademickiej (26% respondentów). – Młodzież miała wówczas mniej relacji społecznych „w realu”, a kontakty on-line z rówieśnikami nie zahartowały jej przed wyzwaniami rzeczywistości – diagnozuje Lewandowska. Znaczący jest tutaj odsetek młodzieży obawiającej się „czy spotkam fajnych ludzi na studiach” – martwi się tym co piąty respondent.
– Doświadczenia z e-learningiem przełożyły się częściowo na obawy przed wprowadzeniem go jako formy edukacji – komentuje Szczęsny. Wprowadzenia formy on-line w edukacji obawia się 17% respondentów na Studia.pl, podobny odsetek co oceniających e-learning w szkole i na uczelni jako „masakra, większość zajęć była źle przeprowadzona” (odpowiednio 26% i 12% respondentów). Podobna liczba (16%) boi się po prostu zamykania szkół i uczelni dla edukacji stacjonarnej, a 23% respondentów: czy matury w 2023 r. odbędą się bez przeszkód.
Co dziesiąty respondent chciałby zajęć na studiach wyłącznie on-line (pozostali respondenci po połowie uważają, że powinno być wyłącznie stacjonarnie lub hybrydowo).
Biedny jak student
W badaniu na Studia.pl mocno wybrzmiewają obawy związane z kiepską sytuacją gospodarczą Polski. Niemal dokładnie połowa respondentów (51%) obawia się po prostu: czy będzie mnie stać „na życie” podczas studiów? Nieco ponad jedna szósta młodzieży obawia się, czy znajdzie akademik lub stancję. – Niewątpliwie na te obawy składają się zarówno wzrost cen, jak i sama dostępność miejsc do zamieszkania – mówi Lewandowska. Zwraca uwagę na niekorzystne tendencje, takie jak większy popyt (wywołany przez uchodźców z Ukrainy i osoby z brakiem zdolności kredytowej na kredyt hipoteczny po wzrostach stóp procentowych) oraz malejąca podaż (spowolnienie inwestycji w budownictwie mieszkaniowym).
– Warto także zwrócić uwagę na wyniki otwartego pytania o „inne obawy” – wskazuje Szczęsny. Zaznaczyło je 6% respondentów, a zdecydowana większość z nich dotyczy finansów osobistych i rodzinnych. Jedna z osób napisała: „Najbardziej mnie martwi koszt utrzymania się nawet z pomocą rodziców, aby ich nie obciążyć i rynek wynajmu nieruchomości, jest okrutny, inflacja”.
Warto zwrócić uwagę, że wśród „tradycyjnych” obaw studenckich i maturalnych, wybija się obawa o dość odległą przecież perspektywę znalezienia pracy po studiach. Plasuje się ona na tym samym poziomie, co znacznie bliższe obawy o zaliczenie matury i sesji na studiach. Lewandowska łączy ten wynik także z poczuciem niepewności co do przyszłości gospodarki, w szczególności rynku pracy w Polsce.
Co warto studiować?
– Nasze badanie pokazuje, że tegoroczna rekrutacja na studia przebiegała w wyjątkowo trudnej rzeczywistości. Przyszłoroczna będzie jeszcze większym wyzwaniem – komentuje Lewandowska. – W tym roku mamy sygnały, że łatwiej poszła rekrutacja w mniejszych ośrodkach akademickich. Nieco gorzej w większych, gdzie trzeba dojeżdżać na zajęcia dalej i drożej albo więcej wydawać na utrzymanie się i na mieszkanie (akademik, czy stancję) – dodaje.
Zwraca uwagę, że poza „nowymi” zagrożeniami trzeba zmagać się z tradycyjnymi obawami kandydatów na studia. – Około 56% młodzieży obawia się, czy trafnie wybierze kierunek studiów, a 48% czy dostanie się na ten wymarzony – mówi Szczęsny. – Jeśli do tego dołożymy lęki ze sfery „psyche” i sytuacji materialnej, można obawiać się tąpnięcia w przyszłorocznej rekrutacji. Nawet jeśli weźmiemy pod uwagę „zdublowany” rocznik maturzystów – dodaje ekspert z Centrum EFEKTY. Znacząca jest także liczba osób, które mają wątpliwości, czy po studiach I stopnia warto iść na studia magisterskie „uzupełniające”, zamiast po prostu szukać pracy z dyplomem licencjata lub inżyniera (25% respondentów).
Zdaniem Lewandowskiej zmieniająca się sytuacja materialna w populacji kandydatów może doprowadzić do odrodzenia studiów zaocznych. Dojazd w weekendy na płatne, niestacjonarne studia może okazać się w praktyce tańszy, niż pobyt przyjezdnego studenta na bezpłatnym kierunku dziennym – wyjaśnia Lewandowska.
– Pozytywna na uczelniach jest tendencja związana z podnoszeniem kompetencji marketingowych, żeby skutecznie docierać do najwłaściwszych kandydatów. W naszych webinarach na temat komunikacji z kandydatami na studia i studentami bierze udział każdorazowo po 150 przedstawicieli uczelni – podsumowuje Lewandowska.
Szczegółowe wyniki badań
Obawy kandydatów na studia na 2023 r.
Obawy kandydatów. Zestawienie zbiorcze
Czy „dam radę” psychicznie i emocjonalnie? 59%
Czy znajdę dobrą pracę po studiach? 57%
Czy zdam maturę/zaliczę sesję podczas studiów? 57%
Czy dobrze wybiorę kierunek studiów? 56%
Czy będzie mnie stać „na życie” podczas studiów? 51%
Czy program studiów nie będzie za trudny? 49%
Czy dostanę się na wymarzone studia? 48%
Czy nie wybuchnie wojna? 28%
Czy warto iść na studia II stopnia/podyplomowe? 24%
Czy matury w 2023 roku odbędą się bez przeszkód? 24%
Czy spotkam fajnych ludzi na studiach? 21%
Czy nie wróci pandemia? 19%
Czy znajdę stancję albo akademik? 18%
Czy szkoły i uczelnie wprowadzą zdalną edukację? 16%
Czy nie zamkną szkół i uczelni? 16%
Czy na studiach nie będzie nudno? 14%
Inne 6%
Czy uczelnia nie zbankrutuje? 5%
Edukacja on-line w oczach kandydatów
Jak oceniasz dotychczasową edukację on-line w liceum/technikum?
To zależy, część zajęć dobrze przygotowana i przeprowadzona, część to porażka. 47%
Masakra, większość zajęć była źle przeprowadzona. 22%
Było super – nauczyciele świetnie sobie poradzili. 16%
Nie dotyczy (w mojej szkole nie było zdalnej edukacji) 15%
Jak oceniasz dotychczasowe studia on-line na swojej uczelni?
Nie dotyczy (jeszcze nie studiuję) 76%
To zależy, część zajęć była dobrze przygotowana i przeprowadzona, część to porażka. 13%
Było super – wykładowcy świetnie sobie poradzili. 8%
Masakra, większość zajęć była źle przeprowadzona. 3%
Jak powinno być z edukacją zdalną na studiach?
Trochę tak, trochę tak – to, co możliwe, powinno być w e-learningu, spotkania na uczelni tylko w małych grupach. 46%
Wolę studia „w realu”, oby było jak najmniej zajęć zdalnych, nie ma to, jak kontakt bezpośredni. 43%
Najlepiej, aby całe studia były on-line. To najbardziej mi pasuje. 10%
Metryczka badania
Badanie opinii „Obawy kandydatów na studia na 2023 rok” zostało przeprowadzone w miesiącach X-XII 2022 r. w formie ankiety internetowej na portalu Studia.pl na próbie 1550 respondentów, uczniów liceów i techników oraz aktualnych studentów:
maturzyści 2023 46%
maturzyści w kolejnych latach (2024, 2025 i później) 18%
studenci 26%
inni 10%
Centrum Edukacji i Rozwoju EFEKTY jest wydawcą portalu Studia.pl i firmą e-marketingową oraz doradczą, wspierająca uczelnie w działalności marketingowej.