Dla kogo są studia magisterskie filologia angielska w edukacji? Czym się różnią od licencjackiej filologii angielskiej z pedagogiką? Co jest w programie tych studiów? Jak wygląda rekrutacja? O unikalnych studiach filologiczno-pedagogicznych opowiada dr Jakub Bielak z filii UAM w Kaliszu.
Filologia angielska w edukacji to unikatowy kierunek studiów magisterskich na kaliskim Wydziale Pedagogiczno-Artystycznym poznańskiego uniwersytetu. Prowadzony jest od 2022 roku przez Zakład Filologii Angielskiej Filii w Kaliszu we współpracy z Wydziałem Anglistyki Uniwersytetu im. A. Mickiewicza w Poznaniu. Do tej pory w Kaliszu można było studiować anglistykę na kierunku filologia angielska z pedagogiką. Czym się różnią te dwa kierunki studiów, jakie dają uprawnienia i jakie możliwości pracy opowiada dr Jakub Bielak, członek rady programowej obu kierunków filologiczno-pedagogicznych.
Filologia angielska w edukacji – co to za studia?
Skąd pomysł na uruchomienie na UAM w Kaliszu magisterskiej anglistyki w połączeniu z edukacją?
Od 2015 roku prowadzimy w kaliskiej filii UAM, licencjacki kierunek – filologia angielska z pedagogiką. To połączenie studiów filologicznych i nauczycielskich daje gruntowne przygotowanie do zawodu nauczyciela języka angielskiego w szkołach podstawowych i średnich. Nasz kierunek jest jednym z najczęściej wybieranych kierunków studiów na kaliskich uczelniach. Przyciąga kandydatów z innych regionów wielkopolski. Część z nich po ukończeniu studiów pierwszego stopnia szła na kierunki magisterskie do Poznania, Łodzi, Wrocławia albo Torunia. Teraz mogą studiować na drugim stopniu w Kaliszu. Z drugiej strony mieliśmy zapytania od absolwentów innych uczelni o magisterską anglistykę.
Czym się różnią te dwa kierunki?
Nasza licencjacka filologia angielska z pedagogiką to klasyczne studia filologiczne dające przygotowanie do nauczania języka angielskiego w szkole. Magisterska filologia angielska w edukacji to studia, które uzupełniają to przygotowanie, ale jednocześnie traktują element „edukacji” jako obszar badań, wyszukiwania innowacyjnych rozwiązań do zastosowania w dydaktyce języka. Nasza licencjacka anglistyka to kierunek praktyczny, ukierunkowany na przygotowanie do zawodu nauczyciela języka angielskiego. Magisterska anglistyka to u nas kierunek ogólnoakademicki.
Co można robić po anglistyce w Kaliszu?
Jakie są możliwości zawodowe po tych dwóch anglistykach?
Po licencjackiej anglistyce z pedagogiką główna ścieżka zawodowa to praca nauczyciela lub lektora języka angielskiego. Po magisterskiej anglistyce w edukacji ścieżka nauczycielska jest nadal w pełni dostępna, ale pojawiają się też inne możliwości. Jedną z nich jest praca naukowa. Po ukończeniu szkoły doktorskiej można realizować prace badawcze związane z filologią obcą, w szczególności z uczeniem się i nauczaniem języków. Wyróżniającym się absolwentom proponujemy też pracę w naszym zakładzie i możliwość uzyskania stopnia doktora w trybie eksternistycznym. Druga ścieżka to doradztwo metodyczne, praca w ośrodkach doskonalenia nauczycieli, pisanie i recenzowanie podręczników do nauki języków obcych i materiałów egzaminacyjnych opracowywanych przez Centralną Komisję Egzaminacyjną, a także praca egzaminatora podczas egzaminów językowych. Można także rozwijać się w obszarze edukacyjnym związanym z tworzeniem aplikacji do nauki języków obcych, czy realizacją nowatorskich kursów i szkoleń dotyczących nauczania języka obcego. Uzyskana na studiach znakomita znajomość języka angielskiego i „kompetencje miękkie” to duży atut w pracy w innych branżach, takich jak media, biznes, handel międzynarodowy, logistyka, turystyka.
Kwalifikacje nauczycielskie z języka angielskiego
Jak obecnie wygląda sytuacja przyszłych nauczycieli-anglistów?
Bez problemu mogą znaleźć pracę, bo w szkołach brakuje nauczycieli języków obcych. Wielu z naszych absolwentów kierunku licencjackiego wybiera tę ścieżkę zawodową, z jej wszystkimi plusami i minusami. Większość ofert pracy to zatrudnienie w szkołach publicznych, gdzie zarobki delikatnie mówiąc pozostawiają wiele do życzenia. Zwłaszcza dla “nauczyciela początkującego”, bo od tego poziomu zaczyna się pracę zaraz po studiach. To studia dla pasjonatów, dające przy tym pewną stabilność zatrudnienia i przewidywalność rozwoju zawodowego i podwyżek, związanych ze ścieżkami awansu na nauczyciela mianowanego i dyplomowanego.
Czy do uczenia w szkole języka angielskiego wystarczy licencjat z filologii angielskiej?
Przepisy są sprzeczne. Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 25 lipca 2019 r. w sprawie standardu kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu nauczyciela mówi, że można zostać nauczycielem języka angielskiego wyłącznie po ukończeniu studiów magisterskich. Mówią o tym punkty 1.3 i 1.4, które wskazują, że do zawodu nauczyciela przygotowują łącznie studia licencjackie i magisterskie lub jednolite studia magisterskie, bez rozróżnienia na poziom szkoły, do której przygotowują studia.
Z kolei Rozporządzenie MEN z dnia 1 sierpnia 2017 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli wprowadza rozróżnienie. Z §3.1., § 4. 1. oraz § 12, wynika, że można z licencjatem uczyć języka angielskiego w szkole podstawowej. Nie można być anglistą w innych typach szkół: liceach, technikach, szkołach branżowych – tam potrzebny jest dyplom magistra.
A jak to wygląda w praktyce?
W praktyce wielu dyrektorów szkół ma problem ze znalezieniem anglistów. Zdarza się, że w ramach swoich kompetencji zatrudniają absolwentów studiów pierwszego stopnia (licencjackich). Liczą, że taki nauczyciel uzupełni swoje wykształcenie na studiach magisterskich.
Czy z tego punktu widzenia jest sens robienia studiów magisterskich przez anglistów po licencjacie?
Studia II stopnia zabezpieczają przed zmianami przepisów w przyszłości. Ministerstwo Edukacji i Nauki planuje właśnie zmianę przepisów, tak aby studia nauczycielskie mogły być studiami jednolitymi magisterskimi, aby każdy nauczyciel musiał mieć wykształcenie magisterskie. Pewnie część uczelni będzie uruchamiać 5-letnią anglistykę nauczycielską, której absolwenci będą rywalizowali na rynku pracy z anglistami po licencjacie. Można się obawiać, że “za chwilę” zmienią się przepisy i “magisterka” będzie już bezwzględnie obowiązkowa. Nasze studia – filologia angielska w edukacji, dają możliwość zdobycia wykształcenia magisterskiego dla nauczycieli z licencjatem. Poza tym, przygotowują do bardziej świadomego i innowacyjnego nauczania języka.
Jak się studiuje w Kaliszu anglistykę?
Czym różni się program tych dwóch kierunków?
Licencjacka filologia angielska z pedagogiką to nauczycielskie studia kwalifikacyjne. Ma więc wszystkie bloki zajęć, które muszą mieć studia przygotowujące do tego zawodu. Oczywiście w programie dużo jest języka angielskiego w mowie, czytaniu, rozumieniu i piśmie oraz sporo kultury krajów anglojęzycznych. Po drugie akwizycja i dydaktyka języka angielskiego – czyli jak przebiegają procesy uczenia się i jak go nauczać. Wreszcie pedagogika i psychologia w zakresie, jaki potrzebny jest do pracy w szkole. Magisterska filologia angielska w edukacji to kontynuacja bardzo intensywnej nauki języka, również specjalistycznego (np. biznesowego), w połączeniu różnymi aspektami zaawansowanej wiedzy dydaktycznej.
Jak wygląda program magisterskiej filologii angielskiej w edukacji?
Wszyscy studenci uczęszczają na zajęcia obowiązkowe w zakresie językowym, dydaktycznym oraz literaturoznawczym. W ramach zajęć dydaktycznych, studenci poznają m.in. wybrane zagadnienia europejskiej polityki językowej i wykorzystanie technologii komputerowo-informacyjnych w edukacji językowej. Blok obowiązkowy uzupełniają takie zajęcia, jak ochrona własności intelektualnej i redakcja tekstu naukowego. Poza tym nasi studenci mają do wyboru seminaria tematyczne i wykłady monograficzne związane z konkretnymi zagadnieniami dotyczącym dydaktyki językowej z uwzględnieniem wykorzystania literatury w dydaktyce języka, oraz oczywiście seminaria magisterskie.
Czy na tych studiach magisterskich można nauczyć się dobrze języka angielskiego?
Tak. Wszyscy studenci zaczynają studiować od poziomu B2, czyli na średnio zaawansowanym poziomie języka angielskiego. Bardzo ważne jest dla nas, aby jako absolwenci znali go na poziomie C1. Oznacza to, że będą swobodnie posługiwać się językiem obcym wśród znajomych, na studiach czy też w pracy. Kluczowy jest na naszej filologii angielskiej w edukacji blok praktycznej nauka języka angielskiego (PNJA), z mówieniem i słuchaniem, pisaniem i czytaniem, gramatyką. W tym obszarze także mieści się nauka języka specjalistycznego, który może być wykorzystany w nauczaniu. Chodzi o nauczanie po angielsku takich przedmiotów, jak matematyka, geografia, historia np. w klasach dwujęzycznych, szkołach dla obcokrajowców i szkołach za granicą. Do lepszego poznania języka przyczyniają się też zajęcia z języka angielskiego na poziomie akademickim. Wpisałbym też tutaj kompetencje kulturowe związane z krajami anglosaskimi, takie jak znajomość współczesnej literatury.
A jak wygląda blok “pedagogiczny” na anglistyce w edukacji?
Studenci poznają współczesne teorie uczenia się i nauczania języka obcego oraz metodologię badania tych procesów. Rozpatrują różnice indywidualne w uczeniu się i nauczaniu, w zależności od poziomu wyjściowego uczniów, ich zdolności językowych, podatności na różne emocje, inteligencji. Na innych zajęciach analizują tematykę wielojęzyczności w edukacji – przydatną na przykład w klasach mieszanych polsko-ukraińskich. To również czytanie i interpretacja tekstów literackich na potrzeby dydaktyki oraz wykorzystanie technologii komputerowo-informacyjnych w edukacji językowej. Dydaktyka i uczenie się języka obcego dominuje także wśród dostępnych zajęć fakultatywnych, wybieranych przez studentów oraz tematyce prac magisterskich.
Jakie zajęcia można wybierać?
Wykłady monograficzne i seminaria tematyczne są poświęcone konkretnym zagadnieniom dotyczącym dydaktyki językowej i uczeniu się języków, takim jak nauczanie uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, rozwijanie autonomii uczniów i trening strategiczny, rozwijanie kompetencji interkulturowej, rola emocji i motywacji w nauce języków. Przykładowe tematy seminariów tematycznych to:
- emocje i zaangażowanie osób uczących się języków,
- rozwijanie świadomości językowej u dzieci w wieku wczesnoszkolnym,
- praca z uczniem o specjalnych potrzebach edukacyjnych na lekcji języka obcego,
- integracja języka i treści kulturowych w klasie językowej,
- słowa, które ukształtowały amerykański charakter: od Wielkiej Karty Swobód do „Nowej Granicy” Johna Fitzgeralda Kennedy’ego,
- nauczanie i uczenie się języka angielskiego jako obcego za pomocą nowych technologii,
- różnice indywidualne we wspieranym komputerowo uczeniu się języka angielskiego.
A z czego można pisać “magisterkę”? Jaka jest tematyka seminariów magisterskich?
Można specjalizować się m.in. w takich obszarach, jak
- nauczanie dzieci w zakresie języka angielskiego,
- pozytywne i negatywne emocje w nauce języków obcych,
- strategie uczenia się języków,
- różnice indywidualne w nauce języków (np. motywacja, talent językowy itp.),
- korekta błędów językowych w nauczaniu.
Jak wyglądają praktyki studenckie?
Studenci studiów licencjackich mogą odbywać nauczycielskie praktyki zawodowe w 45 szkołach podstawowych, liceach ogólnokształcących, zespołach szkolnych i szkolno-przedszkolnych. W samym Kaliszu dostępne są 23 szkoły, 10 w Ostrowie Wielkopolskim, a pozostałe w Jarocinie, Pleszewie i kilku mniejszych miejscowościach w subregionie kaliskim.
Jak się dostać anglistykę w Kaliszu?
Kto może studiować anglistykę w Kaliszu?
Filologia angielska z pedagogiką to studia dla maturzystów, można studiować ją zaraz po liceum albo technikum. W rekrutacji liczą się punkty z matury z języka polskiego i angielskiego. Co ważne, wystarczy matura na poziomie podstawowym, chociaż oczywiście matura na poziomie zaawansowanym zwiększa szanse rekrutacyjne.
Filologia angielska w edukacji to studia dla absolwentów kierunków licencjackich, przede wszystkim związanych z kulturą i językiem krajów anglojęzycznych, takich jak filologia angielska, anglistyka nauczycielska, amerykanistyka. W rekrutacji obowiązuje tutaj rozmowa kwalifikacyjna, ale też każdy kandydat powinien władać językiem angielskim przynajmniej na poziomie B2.
Dla kogo są te studia?
Licencjacka filologia angielska z pedagogiką to przede wszystkim kierunek dla maturzystów, którzy chcą zostać nauczycielami języka angielskiego w szkole lub lektorami w szkole językowej. Magisterska filologia angielska w edukacji to studia dla świeżo upieczonych absolwentów licencjackiej anglistyki oraz nauczycieli języka angielskiego, którzy chcą się rozwijać, doskonalić w różnych obszarach nauczania. Na przykład doskonalić swój warsztat dydaktyczny, dopasowywać metody i techniki nauczania do różnych grup uczniów i do nowych trendów w nauczaniu. To także studia dla przyszłych metodyków, innowatorów nauczania języków obcych. W obu przypadkach – i na studiach licencjackich i magisterskich – najmilej witamy w Kaliszu ludzi z pasją, otwartych na świat, chcących uczyć się i funkcjonować w środowisku oraz kulturze Wielkiej Brytanii, Stanów Zjednoczonych, Kanady, Australii, Irlandii i innych krajów anglojęzycznych.
Dr Jakub Bielak pracuje w Zakładzie Filologii Angielskiej Wydziału Pedagogiczno-Artystycznego w Kaliszu, Filii Uniwersytetu im. A.Mickiewicza w Poznaniu. Jest członkiem Rady Programowej kierunków filologia angielska z pedagogiką i filologia angielska w Edukacji. Jego zainteresowania naukowe oscylują wokół takich tematów, jak różnice indywidualne w uczeniu się języków (emocje, motywacja itp.), strategie uczenia się języków obcych, testowanie językowe, nauczanie form językowych, językoznawstwo kognitywne. Angażuje się w podnoszenie kompetencji dydaktycznych nauczycieli języka angielskiego nie tylko w Polsce, ale i za granicą, m.in. w Chinach. Jest członkiem rad wydawniczych czasopism: Asian-Pacific Journal of Second and Foreign Language Education, Springer (2016-); Language in Focus: International Journal of Studies in Applied Linguistics and ELT, Mouton de Gruyter (2015-). Przez wiele lat był członkiem zespołu redakcyjnego czasopisma Studies in Second Language Learning and Teaching, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, które w tym czasie stało się jednym z najlepszych na świecie czasopism dotyczących uczenia się i nauczania języków .