Psychoterapeuta to zawód niezwykle odpowiedzialny, wymagający szczególnych predyspozycji i wiedzy. Tym bardziej zaskakujący jest fakt, że w Polsce nie reguluje go żadna ustawa, określająca warunki kształcenia i prowadzenia działalności terapeutycznej. Pod względem prawnym zawód ten może wykonywać każdy, bez spełniania jakichkolwiek warunków formalnych. Jeśli jednak na poważnie myślisz o karierze psychoterapeuty, bez studiów i certyfikatów ani rusz.
Psychoterapeuta to zawód niezwykle odpowiedzialny, wymagający szczególnych predyspozycji i wiedzy. Tym bardziej zaskakujący jest fakt, że w Polsce nie reguluje go żadna ustawa, określająca warunki kształcenia i prowadzenia działalności terapeutycznej. Pod względem prawnym zawód ten może wykonywać każdy, bez spełniania jakichkolwiek warunków formalnych. Jeśli jednak na poważnie myślisz o karierze psychoterapeuty, bez studiów i certyfikatów ani rusz.
O co chodzi z tą kozetką? Czyli na czym polega praca psychoterapeuty
Na początek warto ustalić podstawowe różnice między psychoterapeutą a psychologiem i psychiatrą:
Psychiatra to lekarz po studiach medycznych, który ukończył specjalizację z psychiatrii. W swojej pracy zajmuje się diagnostyką i leczeniem osób dotkniętych chorobami psychicznymi, stosując m.in. farmakoterapię.
Psycholog to osoba, która ukończyła studia na kierunku psychologia, która zajmuje się procesami zachodzącymi w ludzkiej psychice oraz relacjami między człowiekiem a jego otoczeniem.
Psychoterapeuta natomiast pomaga osobom z problemami natury psychicznej i psychologicznej, stosując metody psychoterapii. Tych metod jest wiele, np. psychoterapia behawioralna, psychoterapia analityczna, psychoterapia psychodynamiczna, czy psychoterapia humanistyczna.
Osławiona kozetka jest stałym elementem psychoterapii analitycznej lub psychoanalizy. Polega ona na wyjaśnianiu pacjentowi zjawisk, które zachodzą w jego psychice i otoczeniu, odnajdywanie motywów i przyczyn jego zachowań, odczuwanych emocji poprzez rozmowę, analizę i interpretację. Pacjent leży wówczas na kozetce, a terapeuta siedzi obok niego tak, aby pacjent nie widział jego twarzy.
Jak zostać psychoterapeutą? Zawód dla wytrwałych
Ukończenie studiów to tylko początek drogi. Nie ma konkretnego kierunku studiów, który jest niezbędny do wykonywania tego zawodu. Naturalnym wyborem są studia humanistyczne lub społeczne. Najbardziej pożądanym w branży kierunkiem jest psychologia. Jeśli dodatkowo wybierzesz specjalność z psychologii klinicznej, może Ci to znacząco ułatwić dalsze kształcenie.
Kolejnym krokiem jest certyfikowane szkolenie. Kształcenie psychoterapeutów nie jest sformalizowane przez państwo, a pieczę nad nim sprawują stowarzyszenia psychoterapeutyczne. W Polsce istnieje kilkadziesiąt stowarzyszeń, które prowadzą własne szkoły psychoterapii. Szkolenia takie odbywają się w dwóch standardach:
polskich stowarzyszeń psychoterapeutycznych skupionych w Polskiej Radzie Psychoterapii. Szkolenie takie składa się z:
590 godzin kształcenia teoretycznego i umiejętności praktycznych,
100 godzin własnego doświadczenia psychoterapeutycznego w systemie indywidualnym lub grupowym,
150 godzin superwizji,
360 godzin stażu,
2 lata praktyki psychoterapeutycznej pod superwizją.
Europejskiego Towarzystwa Psychoterapii – jest to szkolenie specjalistyczne, uznawane za najbardziej prestiżowe. Składa się na nie:
nie mniej niż 700 godzin specjalistycznego praktycznego i teoretycznego szkolenia,
własną 2-3 letnią psychoterapię odpowiednią dla kierunku psychoterapii, której się uczysz,
przynajmniej dwuletni okres superwizowanej praktyki psychoterapeutycznej w tym podejściu.
Potrzebujesz czasu i pieniędzy
Każde szkolenie trwa co najmniej 4 lata i kończy się egzaminem certyfikacyjnym w odpowiednim stowarzyszeniu. Niestety wspólną cechą są także wysokie koszty tego rodzaju szkoleń. Średni koszt zaczyna się od 5 tys zł rocznie, co daje co najmniej 20 tys. zł całkowitego kosztu certyfikowanego szkolenia.
Łatwo zauważyć, że ze szkoleniami do zawodu psychoterapeuty wiąże się pewien paradoks. Jesteś absolwentem studiów magisterskich. Naturalną rzeczą jest, że chcesz już zacząć zarabiać, o ile już tego nie robisz. Aby zdobyć certyfikat psychoterapeuty musisz jednak zdobyć praktykę zawodową. Zwykle możliwe jest to tylko w formie praktyki bezpłatnej lub mało płatnego stażu. Jak już jednak wspomnieliśmy, szkolenie jest kosztowne.
Jak zdobyć praktykę i fundusze na szkolenie? Najlepszym rozwiązaniem wydaje się odbywanie praktyki już podczas studiów, zanim zapiszesz się na szkolenie. Dobieraj ją tak starannie, aby spełniała wymagania certyfikatu. Taką praktykę możesz zdobyć w poradniach psychologicznych czy gabinetach psychoterapeutycznych. O finansach na opłacenie szkolenia także warto pomyśleć wcześniej – pracuj podczas wakacji i dorywczo – tak jak wielu studentów.
Jak zdążyłeś zapewne zauważyć, opisane wyżej szkolenia wymagają rozpoczęcia pracy jako psychoterapeuta jeszcze przed uzyskaniem certyfikatu. Może to być trudne: wielu pacjentów zapewne woli udać się do psychoterapeuty już certyfikowanego, z doświadczeniem. Tym bardziej musisz jak najszybciej zacząć myśleć o praktykach, nawet bezpłatnych, zdobywaniu doświadczenia i pozycji w środowisku psychoterapeutów.
Podsumujmy:
Aby zostać psychoterapeutą musisz ukończyć studia magisterskie, najlepiej na kierunku psychologia. Potem ukończyć co najmniej 4-letnie szkolenie, którego koszt to ok. 20 tys. zł. W skład szkolenia oprócz zajęć teoretycznych wchodzi własna psychoterapia, staż i praktyka zawodowa poddana superwizji.
Superwizja i psychoterapia własna
Kształcenie psychoterapeuty nie kończy się na zdobyciu certyfikatu. Jest to zawód, który wymaga nie tylko ciągłego kształcenia, udziału w konferencjach i szkoleniach, ale przede wszystkim stałej pracy nad sobą. Nieodzownym elementem każdego certyfikowanego szkolenia jest własna terapia kandydata. Aby pomagać innym, musisz sam poddać się psychoterapii, uporządkować własne emocje i motywacje, nauczyć się je rozpoznawać, interpretować i rozumieć samego siebie.
Aby uzyskać certyfikat musisz już podczas swojej pracy jako psychoterapeuta korzystać z superwizji. Superwizja to nic innego, jak konsultowanie swojej pracy z innym psychoterapeutą. Jest to praktyka niezbędna przez cały czas pracy z pacjentami, nie tylko do momentu uzyskania cerftyfikatu.
Czy to się opłaca? Zarobki psychoterapeutów
Przede wszystkim Twoją motywacją do podjęcia tego zawodu nie powinna być wizja świadczenia drogich luksusowych usług bogatym ludziom i bardzo wysokich zarobków. Zwód psychoterapeuty to szczególna rola, wymagająca szczególnych predyspozycji, dużego poziomu profesjonalizmu i odpowiedzialności. Szacuje się, że zarobki psychoterapeutów w Polsce wynoszą od 6 do 10 tys. zł. Należy jednak pamiętać, że tyle zarabia certyfikowany, wykształcony i doświadczony psychoterapeuta, a do takiego poziomu dochodzi się nawet przez kilkanaście lat. Nie jest to także praca na etacie, wiąże się często z kilkunastogodzinnym dniem pracy, ciągłym kształceniem i dużym obciążeniem psychicznym.