Być może przemknęła Ci przez głowę myśl, że skrót dr świetnie wygląda przed nazwiskiem. Musisz jednak dokładnie przemyśleć czy ukończenie kilkuletnich studiów doktoranckich będzie dla Ciebie korzystne. W tym czasie twoi rówieśnicy zdobywają już doświadczenie zawodowe.
W Polsce od lat 90. znacznie wzrosła liczba doktorantów. W roku 2015 około 43 tys. chętnych ukończyło studia doktoranckie, jednak od roku 2016 można zaobserwować nieznaczną tendencję spadkową. Dla uczelni duża liczba doktorantów jest sytuacją korzystną, gdyż otrzymuje ona wyższe dofinansowanie na każdego z nich niż w przypadku studiów licencjackich czy magisterskich. Mimo dużej liczby kandydatów, wielu doktorantów rezygnuje w trakcie studiów stwierdzając, że brak doświadczenia zawodowego i niepewność związana z uzyskaniem etatu na uczelni nie są warte kilku lat studiów.
Przyczyny wybierania doktoratu
Istnieje kilka czynników, które doprowadziły do dużej liczby doktorantów. Przede wszystkim, wzrosła liczba studentów odbywających naukę na studiach I i II stopnia, co bezpośrednio wpływa na zwiększającą się liczbę doktorantów. Rozpoczęcie kolejnego szczebla nauki jest dla wielu studentów sposobem na “przeczekanie” posuchy na rynku pracy. Zwłaszcza studenci kierunków humanistycznych, którzy mają problem ze znalezieniem pracy, decydują się na dalszą naukę. Ma to nie tylko oddalić perspektywę podjęcia pracy, ale jednocześnie podnieść ich kwalifikacje. Wielu z nich przecenia jednak swoje możliwości – obrony podejmuje się średnio 40% doktorantów. Stracony czas z pewnością nie jest dobrym pomysłem na przyszłość, dlatego nie decyduj się na studia doktoranckie, jeśli twoją jedyną motywacją jest to, że nie wiesz co ze sobą zrobić. Jeszcze kilka lat temu doktorat kojarzył się z prestiżem, jednak obecnie grupa ta nie jest już uważana za elitarną.
Co na to pracodawcy?
Kontynuowanie nauki jest świetnym pomysłem, jeśli chcemy związać swoje życie z pracą naukową. Jeśli natomiast Twoim głównym planem jest kariera poza uczelnią, zastanów się nad nimi dobrze. Wiele zależy od stanowiska, które sobie wymarzyłeś, jednak większość pracodawców wybierze absolwenta studiów magisterskich z kilkuletnim doświadczeniem zawodowym zamiast doktora bez praktycznego przygotowania zawodowego. Inaczej jest natomiast wśród przedstawicieli zawodów, które społeczeństwo darzy zaufaniem, jak lekarz czy prawnik. W ich przypadku dłuższa nauka działa wyłącznie na korzyść absolwenta. Podobnie jest z wyjazdami zagranicznymi, na przykład w Niemczech stopień doktora jest zdecydowanie wyżej ceniony niż u nas. Na to jednak też trzeba się odpowiednio przygotować i zaplanować wyjazd – większość krajów europejskich ma podobny do polskiego problem z zanikiem elitarności studiów doktoranckich, jak choćby Anglia. To przekonanie o przystępności studiów doktoranckich sprawia, że pracodawcy często traktują osoby ze stopniem doktora jako mające o wiele wyższe wymagania niż inni pracownicy, co nie zawsze idzie w parze z lepszymi kwalifikacjami.
Proces rekrutacji
To, czy przyjmą Cię na studia doktoranckie zależy od wymagań uczelni, a czasem nawet wydziału. W większości przypadków musisz zaplanować wszystko co najmniej rok wcześniej, gdyż oprócz starania się o wysoką średnią należy także zaplanować publikacje czy udział w konferencjach. Wszystko to jest przeliczane na punkty i na ich podstawie tworzy się listę osób przyjętych na studia stacjonarne. Niektóre wydziały wymagają również skonkretyzowanych planów dotyczących tematu rozprawy doktorskiej, co ma wyłonić studentów z najciekawszymi i najbardziej ambitnymi planami. Liczba doktorantów przyjmowanych na studia jest różna w zależności od potrzeb wydziału. W przypadku studiów stacjonarnych czasem są to tylko 4 miejsca, innym razem 20. Każdy doktorant otrzymuje stypendium, choć jego wysokość jest zależna od wielu czynników.
Istnieje także możliwość wybrania studiów niestacjonarnych, jednak ich liczba również nie jest duża, a studia są płatne. Ponadto, wiele wskazuje na to, że nowa ustawa dotycząca uczelni wyższych sprawi, że ten rodzaj studiów przestanie istnieć.
Pamiętaj, że studia doktoranckie trwają na większości wydziałów 4 lata i ich ukończenie wiąże się z publiczną obroną rozprawy doktorskiej. Każdy może wtedy zadawać pytania pomocnicze doktorantowi, dlatego trzeba być do niej świetnie przygotowanym. Doktoranci są oceniani o wiele surowiej niż studenci I czy II stopnia.
Cechy doktoranta
Jeśli chcesz zrobić doktorat, musisz koniecznie być na niego zdecydowany i mieć dobrą motywację. Weź także pod uwagę, że na studiach dziennych będziesz musiał poprowadzić zajęcia dla studentów, dlatego jeśli nie masz cech mówcy, możesz się tam nie odnaleźć. Doktoranci muszą także liczyć się z tym, że uczelnia nie będzie w stanie zaproponować im etatu po studiach. Dobrze jest mieć sformułowany plan ratunkowy, który będzie można zrealizować w razie potrzeby. Niestety, obecnie doktorat nie daje żadnej pewności co do dalszych losów studenta, dlatego wielu z nich musi potrafić odnaleźć się w każdej sytuacji.
Tak jak każda decyzja, pójście na doktorat wymaga przeanalizowania wszystkich korzyści i strat, które może za sobą przynieść. Jest to jednak decyzja, która będzie rzutowała na przyszłość i wymagała wiele pracy, dlatego jeśli nie masz pewności co chciałbyś zrobić, nie podejmuj jej od razu. Liczba studentów, którzy nie ukończyli doktoratu wskazuje, że mnóstwo kandydatów na doktorów uważała studia doktoranckie za łatwiejsze niż są w rzeczywistości. Pamiętaj także, że mimo tego, że pracodawcy wyżej cenią doświadczenie zawodowe niż liczbę godzin spędzonych na uczelni, z pewnością zainteresuje ich doktorat związany z branżą, w której działają. Wiele przydatnych umiejętności możesz zdobyć w trakcie studiów, a kompetentni pracownicy z pewnością są poszukiwani. Warto dokładnie zastanowić się nad powodem, dla którego chcesz podjąć się kolejnych studiów. Jeśli liczysz na lepszy start w zawodzie, możesz być zawiedziony rezultatami. Z kolei jeśli chciałbyś poszerzyć wiedzę i zrobić doktorat dla siebie, a nie dla pracodawcy, bądź jeśli marzysz o pracy na uczelni, z pewnością będzie to dobra decyzja.