Wstęp w pracy licencjackiej – schemat, przykłady, częste błędy i najważniejsze wskazówki

Pamiętaj, że w każdej sytuacji warto zapytać promotora o przyjęty w danej dziedzinie sposób pisania wstępu i zakończenia w pracy dyplomowej. Dziedziny wiedzy bardzo się od siebie różnią, dlatego nie ma całkowicie uniwersalnego zestawu wskazówek. Pokażę, jakie elementy może mieć wstęp i zakończenie w pracy dyplomowej oraz wskażę, w jaki sposób zabrać się do ich pisania!

Najważniejsza wskazówka dotycząca pisania pracy dyplomowej!

Najważniejsza moja porada jest taka: nie zaczynaj pisania pracy od pisania wstępu i nie kończ tworzeniem zakończenia. Wstęp jest na początku, a zakończenie na końcu jedynie w strukturze tekstu. W planie pisania powinny być to elementy, które tworzysz na samym końcu, gdy już tekst rozdziałów jest gotowy i zaakceptowany. Oczywiście w trakcie pisania pracy warto tworzyć notatki, które ułatwią ci później stworzenie wstępu i zakończenia.

Co trzeba mieć gotowe, aby napisać wstęp do pracy dyplomowej?

Zakładam więc, że masz już napisane wszystkie rozdziały, podrozdziały, paragrafy, słowem – wszystko gotowe. Teraz rzeczywiście możesz przystąpić do skonstruowania zwieńczenia Twojej pracy. Jej struktura powinna być proporcjonalna i symetryczna, rozdziały dobrze, jeśli mają podobną długość, podobnie wstęp i zakończenie nie powinny w znaczący sposób różnić się objętością. Zwykle jest tak, że 90 procent objętości tekstu przypada na rozdziały a po pięć na wstęp i zakończenie. Dla pracy, w której rozdziały zawierają 50 (pięćdziesiąt) stron tekstu, tworzy się wstęp i zakończenie o objętości nieco powyżej dwóch stron.

Jakim językiem pisać dobry wstęp do pracy licencjackiej, magisterskiej czy inżynierskiej?

Co napisać we wstępie? Pamiętaj, że powinieneś operować dyskursem naukowym. Możesz oczywiście zacząć tak: 

“Słońce chyliło się ku zachodowi, w żółtych płomieniach jesiennych liści ginęły więdnące powoli krzewy. Wtedy to otworzyłem podręcznik do metodologii i oczarowany pięknem oraz logiką jego wywodów przystąpiłem do nierównej intelektualnej walki z samym sobą, której owocem jest niniejsza praca!”

Jeśli podejrzewasz, że to zły pomysł, masz rację.

Co trzeba wiedzieć, zanim zaczniesz pisać?

Najpierw musisz określić, czy Twoja praca ma osobny rozdział metodologiczny, czy też techniki i narzędzia badawcze nie są tak istotne, by wyodrębniać dla nich osobne miejsce. Są dwie możliwości: jeśli w pracy jest rozdział metodologiczny, wówczas we wstępie nie piszemy o metodologii. Jeśli nie ma rozdziału metodologicznego, a mimo to praca zawiera jakieś badania, powinieneś ich charakterystykę przedstawić właśnie we wstępie. 

Od ogółu do szczegółu 

Pierwszy akapit dobrego wstępu konstruowany jest zwykle w oparciu o zasadę trójkąta – czyli od ogółu do szczegółu i stanowi wprowadzenie do tematyki pracy. Przykład? Proszę bardzo. Załóżmy, że piszesz o wyższości długopisów nad ołówkami. Wówczas warto zwrócić uwagę, że ludzkość odkąd zaczęła pisać wytworzyła wiele różnych narzędzi służących umieszczaniu tekstu na różnych materiałach. Od kiedy papier stał się popularny, powszechnie stosowano różnego rodzaju pióra. Kolejnym epokom towarzyszyły przemiany popularności rozmaitych utensyliów pisarskich, nasza doba to epoka długopisu i ołówka. Nie takie trudne, prawda? 

Zastanów się teraz, o czym piszesz. Co znalazłoby się w zakresie tego tematu, gdybyś chciał go poszerzyć? Jeśli już wiesz, to wiesz też od czego zacząć. Piszesz o dinozaurach? Zacznij od gadów. Piszesz o Bitcoinie? Zacznij po prostu od pieniędzy. Piszesz o wątrobie? Zacznij od organów wewnętrznych. Proste prawda? Tylko błagam nie zaczynaj frazą “od zarania dziejów…” Uwierz mi, że od zarania dziejów tak właśnie zaczynają się najgorsze teksty. 

Co dalej?

Teraz koniec przymierzania się i kluczenia, teraz trzeba konkretnie zaatakować temat. Zaprezentuj go w sposób ciekawy, pokaż jego znaczenie i udowodnij, że rozumiesz jego konstrukcję. Możesz też w tym miejscu wytłumaczyć, dlatego temat jest wart podjęcia oraz jaka jest jego wartość dla poznania problematyki, którą chcesz podejmować. 

Precyzja jest najistotniejsza!

Jeśli temat jest ogólnie sformułowany i zachodzi ryzyko, że może on zostać odebrany jako nieścisły koniecznie doprecyzuj jego rozumienie. Wstęp to świetne miejsce, by takie uściślenie poczynić. 

Struktura pracy dyplomowej

Ponieważ nie tylko treść ale i forma są ważne, nie możesz zapomnieć o przedstawieniu struktury Twojej pracy. Napisz, dlaczego wyodrębnione zostały takie, a nie inne rozdziały i podrozdziały. Scharakteryzuj krótko ich treść oraz naturę powiązania z tematem.

W niektórych pracach warto też we wstępie podać nieco wiadomości o literaturze, która dotyczy wybranego przez autora tematu. Dobrze jest napisać kilka słów o najpopularniejszych ujęciach problematyki, nad którą pracowałeś, określić, czy literatura przedmiotu jest bogata, czy raczej uboga oraz jeśli to możliwe postarać się jakoś pogrupować różne podejścia badawcze do Twojego tematu. 

Metodologia, jeśli w pracy nie ma rozdziału metodologicznego

Teraz uwaga! Jeśli nie masz osobnego rozdziału metodologicznego i Twoja praca ma charakter badawczy, powinieneś we wstępie określić kilka niezwykle istotnych elementów. 

Pytania, problemy badawcze

Tutaj musisz w sposób szczególny wsłuchać się we wskazówki Twojego promotora. Przyjęło się jednak charakteryzować problemy badawcze, czyli inaczej mówiąc pytanie lub pytania, na które ma odpowiedzieć twoja praca. Przykłady? 

Proszę bardzo: Czy wzrost ma wpływ na wyniki sportowe w brydżu? Lub na przykład: Jaki jest obraz obrońców krzyża z warszawskiego przedmieścia wśród czytelników krytyki politycznej?

Cele pracy

Skoro są pytania, trzeba też zastanowić się nad celami pracy. Bywają one rozmaite. Z jednej strony możesz bowiem chcieć opisać jakiś element lub proces, dokonując jego charakterystyki, możesz też chcieć wyjaśnić dlaczego coś zaistniało. Czasem bada się też powiązanie między faktami, wówczas celem jest ustalenie związku pomiędzy na przykład parametrem BMI, a ryzykiem uszkodzenia wagi łazienkowej w trakcie pomiaru. Musisz pamiętać, że cel pracy powinien być ściśle i bardzo logicznie zdefiniowany. Tu nie ma miejsca na nonszalancję i brak dyscypliny. Może się bowiem okazać, że jedno zdanie, zawierające cel pracy, może przekreślić wszystkie Twoje wysiłki. 

Hipotezy

Skoro pojawiły się pytania, trzeba również sformułować hipotezy, które będą korespondować z pytaniem lub pytaniami badawczymi. Zwykle, by cel pracy został zrealizowany formułuje się hipotezy główne i pomocnicze. 

Metody, techniki, narzędzia i pozostałe informacje o metodologii

Aby jeszcze dokładniej nakreślić sposób postępowania badawczego, trzeba także wskazać na metody, techniki i narzędzia badawcze, które pozwolą zrealizować cele pracy. Tutaj niewiele pewnie na poziomie licencjatu i magisterki da się zrobić samodzielnie. Trzeba sięgnąć do literatury metodologicznej w obrębie danej dziedziny. Skorzystanie z kilku najbardziej klasycznych książek i wsparcie się leksykonami bądź encyklopediami dziedzinowymi, pozwoli Ci bardzo rzetelnie wywiązać się z obowiązku włączenia tego punktu we wstępie pracy, która nie ma osobnego rozdziału metodologicznego. 

Dlaczego wstęp jest taki ważny?

Na koniec pytanie: dlaczego warto postarać się, by wstęp był bez zarzutu? Bo to pierwszy obszar kontaktu z Twoją pracą. Dobry wstęp zapowiada dobrą pracę, zły wstęp zapowiada złą pracę – nie masz przecież gwarancji, że recenzent przeczyta cokolwiek poza wstępem i na jego podstawie nie osądzi całości. Dobrze napisany wstęp to świadectwo zdyscyplinowania i rozumienia formy, jaką jest praca dyplomowa, to dowód na posiadanie akademickich kompetencji, a to przecież jest jednym z kryteriów oceny dyplomanta. Mówiąc w skrócie, dobry wstęp to gwarancja spokoju na obronie. Jeśli przekonałem Cię dopiero teraz… przeczytaj ten artykuł jeszcze raz…