Uczelnie publiczne w Olsztynie oraz na Warmii i Mazurach, to szkoły wyższe, w których nauka na dziennych studiach: licencjackich, inżynierskich i magisterskich, prowadzona jest za darmo. Czesne zapłacimy za studia prowadzone niestacjonarnie – zaocznie i wieczorowo (np. za podyplomówki). Poza działalnością dydaktyczną każda z tych uczelni prowadzi działalność naukową, kulturalną, realizuje zadania związane ze sferą publiczną.
Uczelnie publiczne, potocznie nazywane państwowymi, w większości są nadzorowane przez Ministerstwo Edukacji i Nauki, należą do nich: uczelnie akademickie, takie jak uniwersytety – Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, politechniki – w województwie warmińsko-mazurskim żadna uczelnia nie posiada statusu politechniki i inne uczelnie akademickie oraz AWF-y – w województwie warmińsko-mazurskim żadna uczelnia nie posiada statusu AWF-u, a także akademie związane z naukami stosowanymi – w województwie warmińsko-mazurskim żadna uczelnia nie posiada statusu akademii związanej z naukami stosowanymi, uniwersytety „przymiotnikowe” – techniczne, pedagogiczne, przyrodnicze i rolnicze, ekonomiczno-biznesowe – w województwie warmińsko-mazurskim żadna uczelnia nie posiada statusu uniwersytetu „przymiotnikowego” – technicznego, pedagogicznego, przyrodniczego i rolniczego, ekonomiczno-biznesowego oraz wyższe szkoły zawodowe (w tym PWSZ), takie jak Akademia Nauk Stosowanych w Elblągu.
Mamy także uczelnie państwowe (akademie i uniwersytety), podległe pod inne ministerstwa: (ASP) i inne uczelnie artystyczne (podlegające pod resort kultury), uczelnie medyczne (resort zdrowia), uczelnie wojskowe (podlegające MON) i inne uczelnie mundurowe jak – Wyższa Szkoła Policji w Szczytnie (podlegające MSWiA).
Poza uczelniami państwowymi mamy uczelnie na prawach uczelni publicznych. W Polsce prowadzi je Kościół Katolicki lub inne organizacje wyznaniowe. W województwie warmińsko-mazurskim brak szkół wyższych tego typu.
Uczelnie niepubliczne w Olsztynie i w Warmińsko-Mazurskim, to szkoły wyższe, gdzie co do zasady płacimy za studiowanie. Wszystkie olsztyńskie i warmińsko-mazurskie szkoły prywatne to szkoły zawodowe, ukierunkowane na absolwentów szukających miejsca pracy w biznesie lub administracji publicznej. Najlepsze uczelnie prywatne z powodzeniem konkurują z uczelniami państwowymi, jeśli chodzi o poziom nauczania oraz realizowane projekty naukowe. Cześć z nich uzyskało status uczelni akademickiej (mają prawo prowadzenia studiów doktoranckich i przyznawania tytułów naukowych), jednakże w województwie warmińsko-mazurskim żadna z uczelni niepublicznych nie posiada statusu uczelni akademickiej.