Jak zabrać się do tworzenia prezentacji na zaliczenie lub egzamin? Garść porad od Belfra!

Co powiedzieć najpierw? Co powiedzieć później? W jaki sposób wyodrębnić jakiś sensowny podział? Jeżeli zadawałeś sobie kiedykolwiek te pytania, zapraszam do tekstu! Znajdziesz w nim propozycje, które zainspirują Cię do stworzenia świetnej prezentacji!

Architektura informacji

Architektura informacji to ostatnio bardzo modna dziedzina. Znajduje ona swoje zastosowanie przede wszystkim w tworzeniu stron internetowych. Dostosowane są one do potrzeb użytkowników – mają w założeniach jasną i czytelną nawigację oraz są po prostu użyteczne. Czy architektura informacji może nam pomóc w przygotowaniu dobrej prezentacji multimedialnej? Przekonamy się.

Czym właściwie jest prezentacja multimedialna?

Prezentacja multimedialna to dość specyficzna forma wypowiedzi i podlega bardzo ważnym ograniczeniom. Kiedy stajesz już przed słuchaczami nie możesz dowolnie zmieniać kolejności systematyki i struktury swojej wypowiedzi. To wszystko zostało już wcześniej zaplanowane na etapie przygotowania pliku z prezentacją multimedialną. Podlega więc bardzo istotnym ograniczeniom. I lepiej żeby to, co wcześniej zostało przygotowane było logiczne i spójne. Jeżeli mówimy o architekturze informacji, to czas przyjrzeć się informacji. Przygotowując prezentację multimedialną z pewnością wiesz, co chcesz przekazać swoim słuchaczom. Masz już zgromadzony zestaw informacji, które musisz odpowiednio podzielić, tak by wyodrębnić elementy i części składowe, które ułożą się w głowach twoich słuchaczy w jedną konkretną i spójną całość. Takie ułożenie pozwoli na dobry odbiór twojej prezentacji i możesz być pewien że twoi słuchacze zapamiętają każdy element twojego wystąpienia. 

Podział materiału na prezentację multimedialną, na przykładzie dzielenia tortu

Proponuję teraz mały eksperyment myślowy. Masz do podziału tort. W jaki sposób będziesz go kroić? Pozwól że zgadnę: od środka aż do brzegów liniami promieni okręgu, czyli tak, jak pizzę. W ten sposób będziesz uzyskiwać trójkątne kawałki które podasz swoim gościom.

Spróbuj jednak otworzyć wyobraźnię. Czy to jedyny sposób podziału tortu? Myślę, że można znaleźć przynajmniej kilkanaście innych. Możesz np. ściąć całą górną warstwę tego tortu uzyskując dwa torty. Możesz także kroić nie po promieniach ale po cięciach, uzyskując kawałki o różnych kształtach. Możesz także cały tort wrzucić do miski i dłońmi tak go pomieszać, że już nie będzie żadnych warstw i w ten sposób gościom możesz położyć na talerze naprawdę sprawiedliwie podzielone kawałki tortu. 

Wnioski z opowieści o krojeniu tortu

Jakie są wnioski z naszego nowego eksperymentu? Myślę że jest ich wiele. Chciałbym się skupić na kilku najważniejszych. Przede wszystkim podział, który wydaje się najbardziej oczywisty nie zawsze jest najlepszy. Można sobie przecież wyobrazić, że znalazłoby się na przyjęciu kilku gości, którzy chętnie zjedli by całą czekoladę z wierzchu tortu a reszcie zostawili krem i biszkopt. Te mniej oczywiste sposoby podziału tortu wydają się być ciekawe i dość atrakcyjne dla słuchaczy. Wszystko co nowatorskie przyciąga uwagę i może być później długo zapamiętane. Każdy nowy sposób podziału tortu budzi zaciekawienie i zainteresowanie. 

Podział informacji do prezentacji multimedialnej

Czas teraz postawić pytanie, w jaki sposób dzielić informację. Czy znajomość metod podziału informacji pomaga nam w dokonywaniu tej czynności? Różne są poglądy na ten temat, bo jeżeli sobie wyobrazić nasz układ pokarmowy i trawienie to chyba nie trzeba znać dokładnie zasad jego działania by móc trawić. Chyba jednak nieco inaczej jest z podziałem informacji. Dobra znajomość metod pozwala racjonalnie przeprowadzić proces podziału. W jaki sposób możemy dzielić informacje?

Zasady podziału materiału

Możemy kierować się intuicją i dzielić materiał stosunkowo mało świadomie. Taki materiał będzie jednak podzielony zgodnie z naszym uczuciem. Pewnie można sobie pozwolić na to w niektórych dziedzinach artystycznych oraz humanistycznych. Niektóre jednak dziedziny z pewnością będą wymagały o wiele większej ścisłości. Można też dzielić materiał i informacje kierując się tym, jak to robią inni. Tego rodzaju podziały będą jednak nudne wtórne i odtwórcze. Nie widzę żadnych zalet korzystania z takich rozwiązań. Najciekawszą i najbardziej interesującą możliwością będzie z pewnością podział autorski dokonany w oparciu o kryteria które podpowiada logika. Taki podział powinien być rozłączny, zupełny i jednoznaczny. Za chwilę przyjrzymy się temu, co znaczą te nazwy i w jaki sposób zastosować te wnioski w praktyce.

Czym jest podział jednoznaczny? 

Podział jednoznaczny to podział który skonstruowany jest w oparciu o jedno ściśle określone i zdefiniowane kryterium. Paradoksalnie już na tym etapie pojawia się mnóstwo błędów nawet w podręcznikach akademickich, artykułach, czy publikacjach w prasie radiu telewizji i w Internecie. W jaki sposób zaobserwować błąd, który polega na niejednoznaczności podziału? Weźmy sobie jeden z prostszych podziałów: spróbujmy podzielić drzewa. Jeżeli chcemy podzielić drzewa, to wyodrębnia się takie typy: wysokie, średnie, niskie, iglaste i liściaste. Czy jest to podział właściwy? Chyba wszystko wskazuje na to, że tak – mamy przecież różne rodzaje drzew. Ten podział jest jednak błędny. Dlaczego? Dlatego że zawiera dwa różne kryteria. Prawidłowy podział byłby taki: ze względu na wysokość drzewa dzielimy na: niskie, średnie i wysokie. A ze względu na to, co rośnie na gałęziach drzewa dzielimy na: liściaste i iglaste. Ten podział jest jednoznaczny.

Warunek zupełności podziału

Czym jest podział zupełny? Podział zupełny to podział, który musi zawierać w sobie wszystkie elementy zbioru, który dzielimy. Nie możemy więc pominąć jakiegoś elementu lub części i przemilczeć go, bo wtedy cały nasz podział będzie błędny i z punktu widzenia logiki niepoprawny.

Łączność podziału

Czym jest podział łączny? Podział łączny to podział którego elementy nie mają ze sobą części wspólnych – a więc kategorie które wyodrębnia się są od siebie idealnie oddzielone i nie ma takiego elementu, który przynależy do dwóch różnych kategorii. Warunek ten sprawia bardzo dużo kłopotów nawet naukowcom. Przykład: weźmy sposób, w jaki dzieli się nauki. Wyróżniamy przecież nauki matematyczne, społeczne, humanistyczne, przyrodnicze i pewnie wiele innych. Nie zachowujemy tutaj kryterium zupełności podziału. Natomiast, jeżeli przyjrzymy się podziałom nauki zobaczymy, że mamy nauki humanistyczne i społeczne. Co wobec tego z dziedziną pedagogiczną, która może należeć do nauk społecznych i do nauk humanistycznych. Widzimy więc jasno że najczęściej stosowany podział nauk nie zachowuje kryterium łączności. Tworzenie architektury informacji z zastosowaniem podziału logicznego jest zadaniem bardzo trudnym i często zupełnie niemożliwym. Warunki podziału logicznego podpowiadają nam jednak bardzo istotne zasady, którymi należy się kierować by tworzone przez nas podziały były czytelne dla słuchaczy. 

Przykład idealnego podziału logicznego to podział dychotomiczny, a więc podział na dwa elementy. Np. na moim biurku są rzeczy używane do pisania i te, które nie są używane do pisania. Zobaczcie, że jest to podział idealny, który spełnia wszystkie trzy kryteria bowiem jest to podział rozłączny jednoznaczny i zupełny.

Warto jednak zwrócić uwagę że taki podział jest mało praktyczny i dość oczywisty. Widzimy więc że warunki podziału logicznego są korzystne w układaniu architektury informacji w prezentacji multimedialnej, jednak nie są one jedynym kryterium. Należy również się kierować rozsądkiem i obyciem w danej dziedzinie wiedzy, tak aby prezentowany przez nas materiał był zawsze dobrze przyjmowany przez słuchaczy i pozostawał dla nich inspirujący. 

W jaki sposób tytułować poszczególne części wystąpienia?

Jest to bardzo trudne zadanie. Przede wszystkim należy pamiętać, aby tytuł obejmował wszystkie części, które mają się w nim Trzeba tu przypomnieć kolejne prawo logiczne prawo: zasadę treści i zakresu. Otóż im większy zakres, tym uboższa treść. W jaki sposób wyobrazić sobie tę zasadę? Weźmy dowolną nazwę o bardzo dużym zakresie na przykład drzewo. Zakres, przyznacie, jest bardzo duży, ponieważ możemy pod nazwą drzewo wyobrazić sobie bardzo, bardzo wiele obiektów. Czy treść tej nazwy jest rozległa? Otóż nie, bo mówiąc “drzewo” tak naprawdę niewiele komunikujemy. Weźmy teraz nazwę, która ma znaczną treść np. sosna. Treść tej nazwy możemy sobie wyobrazić. Jest to drzewo iglaste, które każdy z nas z pewnością ma w pamięci i w wyobraźni. Co z zakresem. Zakres jest ubogi ponieważ obejmuje tylko jeden gatunek drzewa. Prawo treści i zakresu jest szczególnie ważne w formułowaniu tytułów i śródtytułów prezentacji. Należy o nim pamiętać, ponieważ treść i zakres tytułów które stosujemy w prezentacjach muszą odpowiadać treści prezentacji.

Unikać obiecywania słuchaczom zbyt wiele

Bardzo często wymaga się od prezentacji i prezenterów, by tytuły prezentacji były nośne sensacyjne i robiące duże wrażenie. Uważam, że trzeba zachować szczególną ostrożność, ponieważ nośne i atrakcyjne tytuły bardzo często niewiele mówią o istocie prezentacji. Jeżeli chcemy naprawdę przekazać jakąś wiedzę i jakieś informacje, warto wybierać tytuły i śródtytuły, które rzeczywiście oddają to, co chcemy przekazać. 

Jak planować układ prezentacji multimedialnej?

W jaki sposób praktycznie przygotować architekturę informacji do prezentacji multimedialnej? Myślę, że na początku niezawodne będą stare i sprawdzone metody. Kartki samoprzylepne, długopis i duża kartka papieru. Zapisujemy na małych kartkach wszystkie informacje, które chcemy zawrzeć w prezentacji multimedialnej. W ten sposób będziemy mogli swobodnie przemieszczać nasze małe kartki po dużej kartce papieru. Stworzy się nam mapa myśli, dzięki której bardzo łatwo stworzymy podział logiczny przenosząc karteczki z miejsca na miejsce. Tak utworzoną pracę możemy sfotografować aparatem cyfrowym i powoli myśleć o przeniesieniu naszych informacji do komputera zaopatrzeniu ją w grafikę i różne inne elementy multimedialne.