Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach, Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy im. Jana Długosza w Częstochowie, Akademia WSB Dąbrowa Górnicza pomagają swoim ukraińskim studentom. Śląskie uczelnie pomagają także wojennym uchodźcom oraz przygotowują wsparcie dla kandydatów na studia z ogarniętej wojenną zawieruchą Ukrainy.
Studenci z Ukrainy studiowali na uczelniach w Katowicach i innych ośrodkach akademickich województwa śląskiego już przed atakiem Rosji na ich kraj. Studiowali przede wszystkim na kierunkach prowadzonych w języku polskim i angielskim. Stanowili jedną z większych grup obcokrajowców, zarówno jako stali studenci, jak i w ramach wymiany międzynarodowej. Nic dziwnego, że ich macierzyste uczelnie zaangażowały się w pomoc humanitarną dla uchodźców. Szkoły wyższe przygotowują się także na nową sytuację – dużą grupę nowych kandydatów, obywateli Ukrainy, wojennych uchodźców.
Studenci z Ukrainy przed wojną
Przed wojną studenci z Ukrainy mieli możliwość studiowania w Polsce (za darmo), na podstawie Karty Polaka, albo na zasadach ogólnych dla studentów zagranicznych spoza Unii Europejskiej (płacąc za studia). Przyciągała ich głównie Dąbrowa Górnicza.
Przed wojną, najchętniej wybieraną przez naszych wschodnich sąsiadów uczelnią, była Akademia WSB w Dąbrowie Górniczej. Tam przed 24 lutego 2022 r. zarejestrowanych było blisko 500 ukraińskich studentów. Dodając do tego uczących się na Uniwersytecie Ekonomicznym w Katowicach oraz Uniwersytecie Humanistyczno-Przyrodniczym im. Jana Długosza w Częstochowie, łącznie na Śląsku studiowało prawie 800 studentów z Ukrainy, wśród których 6 uczęszczających na zajęcia w Katowicach, to studenci krótkoterminowi, przebywający na Śląsku w ramach programu Erasmus+. Wśród dostępnych kierunków, ukraińscy studenci Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach najchętniej decydują się na Ekonomię oraz Zarządzanie. Warto jednak zaznaczyć, że aż na 16 oferowanych przez tę uczelnię kierunkach znajduje się co najmniej jedna osoba, która przyjechała do Polski z Ukrainy.
Na Uniwersytecie im. Jana Długosza w Częstochowie wszystkie kierunki studiów, na które uczęszczają Ukraińcy, są prowadzone w języku polskim. Tymi kierunkami są: administracja, bezpieczeństwo narodowe, chemia, dietetyka, dziennikarstwo i kultura mediów, ekonomia, filologia angielska, filologia polska, fizyka, fotografia i kreacja przekazu wizualnego, grafika, informatyka, inżynieria multimediów, kosmetologia, kryminalistyka i systemy bezpieczeństwa, malarstwo, matematyka, praca socjalna, prawo, psychoprofilaktyka, rachunkowość i podatki, turystyka i rekreacja, wychowanie fizyczne. Studiujący w Częstochowie obywatele Ukrainy mogą również liczyć na specjalne zapomogi w wysokości tysiąca złotych, które dla osób w trudnej sytuacji materialnej mogą być przyznane kolejny raz.
Pomoc w czasie wojny
Po ataku Rosji na Ukrainę i napływie fali uchodźców do Polski śląskie uczelnie zaangażowały się mocno w pomoc uchodźcom.
Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy im. Jana Długosza w Częstochowie od wybuchu wojny na Ukrainie prowadzi zbiórki pieniędzy i darów. Akcje obejmują zbiórkę takich produktów jak artykuły żywnościowe i higieniczne, środki czystości oraz przedmioty konieczne dla zapewnienia minimalnego komfortu – śpiwory, latarki i baterie. Zebrane dary są przekazywane organizacjom, zajmującym się zbiórką datków dla osób dotkniętych wojną na Ukrainie. Dodatkowo, do pomocy włącza się również społeczność akademicka, organizując webinary, debaty oraz warsztaty. Przybywający do Polski uchodźcy mogą liczyć na wsparcie pracowników uczelni, którzy przyjmują ich pod swoje dachy, zapewniając zakwaterowanie. Dla wszystkich osób szukających informacji o tym, jak Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy może pomóc, otworzono punkt informacyjny dla obywateli Ukrainy, będących studentami, doktorami i pracownikami uczelni. Punkt ten służy pomocą również ich rodzinom i osobom, które chcą zostać studentami, doktorantami lub pracownikami. By móc uporządkować działania i zapobiec niepotrzebnym komplikacjom, utworzono również grupy wsparcia dla dotkniętych wojną. Wśród nich można wyróżnić grupę dla dzieci, grupę pomagającą w nauce języka polskiego, grupę organizująca zajęcia sportowe i rekreacyjne, grupę ,,opiekun dziecka”, grupę zajęć arteterapeutycznych oraz grupy z pomocą prawną i psychologiczną.
Do pomocy społeczności ukraińskiej włącza się również Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach. Funkcjonuje tam specjalny zespół ds. wsparcia ,,Solidarni z Ukrainą”. Do jego zadań należy m.in. inicjowanie, monitorowanie i ewaluacja działań uniwersyteckich w zakresie pomocy poszkodowanym w wojnie. Ponadto zespół opracowuje rozwiązania pomocowe dla społeczności ukraińskiej, szczególnie uwzględniając obecnych studentów. Wszystkie te działania są realizowane dzięki współpracy z Miastem Katowice. W jej wyniku do użytku oddano nieodpłatne miejsca tymczasowego zakwaterowania dla około 400 uchodźców z Ukrainy. Znajdują się one na terenach dawnych domów studenckich. Ponadto studenci Uniwersytetu Ekonomicznego mogą liczyć na szereg zmian, wprowadzonych zgodnie z Zarządzeniem Rektora. Dzięki temu przedłużono dla Ukraińskich studentów sesję poprawkową, odroczono do końca września termin wniesienia opłaty czesnego za kształcenie na studiach niestacjonarnych oraz podniesiono kwoty zapomogi i stypendium socjalnego dla obywateli Ukrainy, którzy przybyli na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej bezpośrednio z terytorium Ukrainy w związku z działaniami wojennymi. Uchodźcy mogą także liczyć na pomoc psychologiczną oraz prawną. Ta pierwsza organizowana jest ze współpracą uczelnianych psychologów, którzy oferują pomoc również w języku rosyjskim i angielskim. Na Uniwersytecie uruchomiona została także darmowa pomoc prawna. Otworzono również specjalny portal informacyjny „Solidarni z Ukrainą” w języku polskim, ukraińskim oraz angielskim. Do działań mających na celu niesienie pomocy włączają się również sami studenci i pracownicy, funkcjonując jako wolontariusze. 13 marca 2022 r. w niedzielę o godz. 17:00 Chór Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach zorganizował na Śląsku muzyczne wydarzenie pt. “Muzyka ma moc – Śląskie Chóry dla Ukrainy”/«Музика має силу – Сілезькі хори для України».
Pomaga również Akademia WSB w Dąbrowie Górniczej. Tam szczególną rolę pełni wolontariat, do którego chętnie angażują się zarówno studenci jak i pracownicy Akademii WSB. Uczelnia zapewniła również wsparcie Urzędom Miast Dąbrowa Górnicza oraz Będzin, poprzez wsparcie językowe, tłumacząc komunikaty i ogłoszenia na język ukraiński i rosyjski. Podobnie jak inne śląskie uczelnie, WSB zorganizowała zbiórkę pieniędzy oraz rzeczy będących bieżącym zapotrzebowaniem – środki opatrunkowe, środki higieniczne, baterie itp. Wszystko, co zostanie zebrane, uczelnia przekaże fundacji, zajmującej się pomocą Ukrainie.
Studia dla Ukraińców
Trudno powiedzieć, jak szybko tysiące dziewczyn i chłopaków z Ukrainy w wieku licealnym będzie w stanie podjąć studia na uczelniach w Kijowie, Charkowie, Lwowie i innych ośrodkach akademickich swojego kraju. Dlatego uczelnie z Katowic i Śląska szykują się do szerszego otwarcia uczelni dla kandydatów uciekających przed wojną. Tylko część z potencjalnych kandydatów zna na tyle język polski lub angielski, żeby zacząć studia na kierunkach prowadzonych w tym języku. Dla nich językiem ojczystym jest ukraiński lub rosyjski, a znikoma część polskich uczelni do tej pory prowadziła programy studiowania w tych językach. A to wymagałoby przygotowania po rosyjsku lub ukraińsku nowych sylabusów, formalności, zatrudnienia wykładowców. Czytaj: czasu i pieniędzy. Uczelnie zdają sobie sprawę z tego problemu i szukają rozwiązań. Na razie ciężko mówić o konkretach, bo nikt nie wie, jak długo potrwa wojenna zawierucha i jak sfinansować ewentualne uruchamianie nowych kierunków.
Wśród Śląskich uczelni, jedyną prowadzącą zajęcia w języku rosyjskim jest WSB w Dąbrowie Górniczej. W tym języku prowadzone są tam zajęcia na kierunkach: Stosunki Międzynarodowe oraz Zarządzanie I i II stopnia. Studenci, którzy je wybrali, mają możliwość uczęszczania na specjalności: Biznes międzynarodowy, Zarządzanie przedsiębiorstwem oraz Zarządzanie projektami. Uczęszcza na nie również sporo studentów z innych krajów takich jak Kazachstan, Uzbekistan czy Azerbejdżan. Na ten moment w na Uniwersytecie Ekonomicznym w Katowicach oraz na Uniwersytecie Humanistyczno-Przyrodniczym im. Jana Długosza w Częstochowie nie prowadzi się kierunków w języku rosyjskim ani ukraińskim, jednak jak zaznacza rzecznik prasowy UE w Katowicach Marek Kiczka -Na chwilę obecną nie ma planów na powstanie takich kierunków, niemniej UE Katowice na bieżąco monitoruje potrzeby rynkowe w tym obszarze i dostosowuje rozwiązania w tym zakresie. –
Ponadto na semestr letni roku akademickiego 2021/22 Akademia WSB przygotowała trzy specjalności w języku ukraińskim. Są to: handel międzynarodowy (studia licencjackie), logistyka i transport (studia inżynierskie) oraz biznes międzynarodowy (studia magisterskie). Studenci z Ukrainy mają zatem do wyboru programy studiów w językach: ukraińskim, rosyjskim, polskim i angielskim. Dodatkowo, dla uchodźców z Ukrainy przygotowano intensywny kurs języka polskiego, który może przygotować ich do samodzielnego studiowania w kolejnym roku akademickim w ścieżce polskojęzycznej.
Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy od nowego roku akademickiego 2022/23 planuje uruchomienie blisko dziesięciu nowych kierunków studiów (I i II stopnia) w języku angielskim, licząc, że spotka się to z zainteresowaniem kandydatów z Ukrainy.
Przeniesienia studentów z ukraińskich uczelni
Pojawia się też wyzwanie związane z przyjmowaniem na polskie szkoły wyższe studentów z ukraińskich uczelni, które podczas wojny przerwały zajęcia.
Zgodnie z Zarządzeniem Rektora, na UE w Katowicach ,,Osoby będące obywatelami Ukrainy, które w dniu 24 lutego 2022 r. były studentami uczelni działających na terytorium Ukrainy, wyrażające chęć kontynuowania kształcenia w Uniwersytecie mogą – do czasu podjęcia decyzji o przyjęciu na studia – uczestniczyć w zajęciach na studiach stacjonarnych i niestacjonarnych pierwszego i drugiego stopnia jako wolni słuchacze.
Warunkiem uczestnictwa w zajęciach, o których mowa w ust. 1, jest złożenie wniosku o kontynuowanie kształcenia w Uniwersytecie. “ Uczelnie wprowadza również szereg uproszczeń w rekrutacji dla obywateli Ukrainy. Przystąpiła ona do ogólnopolskiego systemu Internetowej Rekrutacji Kandydatów z Ukrainy oraz do centralnej rekrutacji kandydatów z Ukrainy (ukraina.irk.edu.pl).
Uproszczenia w rekrutacji wprowadza również Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy w Częstochowie. Osoby, które w dniu 24 lutego 2022 roku były studentami Uczelni działającej na terytorium Ukrainy, mogą ubiegać się o przeniesienie do Uniwersytetu w Częstochowie. Przeniesienie może odbywać się w ramach tego samego lub pokrewnego kierunku studiów. Wniosek wymagany do aplikowania z prośbą o przyjęcie do Uniwersytetu powinien zawierać dokumentację związaną z przebiegiem studiów. Jeśli takich dokumentów nie ma, osoba aplikująca składa oświadczenie, że była studentem ukraińskiej uczelni. Na podstawie takiego oświadczenia Uniwersytet może uznać okresy tych studiów w drodze weryfikacji osiągniętych efektów uczenia się.
Z kolei WSB w Dąbrowie Górniczej czasowo przyjmuje kopie dokumentów lub elektroniczne zaświadczenia o stanie studiów kandydata. Zobowiązuje tym samym kandydatów do uzupełnienia dokumentów w późniejszym okresie poprzez okazanie oryginałów lub duplikatów dyplomów.