“Reżyseria to sztuka wykorzystywania przypadków. To nie zawód, ale stan. Reżyserem się bywa, tak jak bywa się zakochanym. Ilość możliwych odcieni jest niezliczona” – uważał Louis Jouvet, francuski reżyser. Predyspozycje do zawodu reżysera są bardzo specyficzne i na pozór wewnętrznie sprzeczne. Z jednej strony trzeba być lekkoduchem, mieć w sobie wizję, w jaki sposób ma docelowo wyglądać inscenizacja teatralna. Trzeba też mieć wrażliwość artystyczną, zwłaszcza na obraz – fotograficzną. Z drugiej strony mieć w sobie tyle zawziętości, zdecydowania i determinacji.
Wymagane są więc spore zdolności organizacyjne i umiejętność sprawnego podejmowania decyzji. Co ważne – musisz w tym celu mieć odpowiednią dawkę charyzmy – skutecznie wpływać na ludzi pociągnąć ich za sobą. Nie tylko aktorów, ale i innych twórców danego projektu – scenografów, operatorów kamer czy kompozytorów. W jaki sposób to wypracować? Dróg jest wiele. Możesz być reżyserem-tyranem, udzielającym szczegółowych instrukcji aby osiągnąć co do szczegółu wizję stworzoną w głowie. Możesz też inscenizować spontanicznie, dając aktorom możliwość zgłaszania własnych propozycji. Tak naprawdę będziesz podczas studiów próbować różnych dróg i spotkani tam mistrzowie pozwolą wybrać jak najtrafniejszą.
Jak wygląda program studiów na reżyserii
Ważną częścią składową studiów reżyserskich jest nauka odpowiedniego wyboru materiału do reżyserowania. Dlatego nauczysz się czytania ze zrozumieniem treści literackich i ich oceny. Zarówno tych przygotowanych do reżyserowania – jak scenariuszy i tekstów dramatycznych, jak i innych tekstów możliwych do adaptacji dla teatru czy filmu. Nauczysz się też podczas studiów jak powinna wyglądać w teorii i w praktyce realizacja przedstawień i widowisk teatralnych, telewizyjnych oraz filmowych. W jaki sposób reżyserować poszczególne sceny tak, aby dały sensowną całość. Rzecz jasna ważną częścią tej wiedzy jest przekształcania słowa pisanego w obraz i dźwięk – inscenizowanie i adaptacje utworów literackich. Nie tylko dramaturgicznych, ale i prozatorskich i poetyckich. W zakresie warsztatu z jednej strony będą interesować Cię relacje z twórcami, którzy pracują pod kierunkiem reżysera. Przede wszystkim nauczysz się pracy z aktorem. Musisz przecież znać podstawy warsztatu aktora, aby znać jego możliwości o ograniczenia, tak aby współdziałać z nim w konstruowaniu poszczególnych postaci. Dzięki temu będziesz w stanie kompetentnie zebrać najwłaściwszą obsadę aktorską i pokierować nią tak, aby zrealizowały Twe zamierzenie reżyserskie. Równie ważne jest nauczenie się dobrej współpracy z pozostałymi osobami tworzącymi z reżyserem przedstawiany świat w zespole realizacyjnym – twórcami scenariusza, scenografii, muzyki, zdjęć filmowych, kostiumów, charakteryzacji, a także personelem technicznym. W celu najefetywniejszego wykorzystania dostępnego przy reżyserii potencjału i infastruktury musisz zdobyć wiedzę w zakresie techniki i technologii produkcji teatralnej, filmowej i telewizyjnej.
Perspektywy pracy po studiach na kierunku reżyseria
Droga rozwoju kariery po studiach reżyserskich zależy w dużej mierze od wybranej wcześniej specjalizacji – teatralnej lub filmowej. W pierwszym wypadku będziesz mieć za sobą przynajmniej dwa wyreżyserowane przedstawienia – warsztatowe i dyplomowe. W drugim – kilka materiałów filmowych: krótkometrażowe filmy dokumentalne i fabularne, a może i widowisko telewizyjne. Pewnie swoje pierwsze doświadczenia zawodowe będziesz zdobywać asystując lub pełniąc funkcję drugiego reżysera przy przedstawieniach i filmach. To, kiedy uda Ci się zrealizować swój pierwszy “własny” film lub przedstawienie zależeć będzie w dużej mierze od Twoich umiejętności interpersonalnych – na ile uda Ci się do tego przekonać władze producentów teatralnych lub filmowych lub stworzyć niezależny zespół tworzący projekt na zasadach niekomercyjnych. Bo na głowie reżysera spoczywa odpowiedzialność za sukces albo fiasko realizowanego projektu, za pracę wielu osób pracujących pod jego kierunkiem i oczywiście za środki na jego realizację. Nie zrażaj się, jeśli na początku kariery główny Twój obszar aktywności będzie dotyczyć reklamy – tak zaczynał chociażby Ridley Scott, zanim dostał do dyspozycji potężne środki na superprodukcje.
Poza pracą jako reżyser w teatrze dramatycznym, muzycznym i lalkowym oraz w filmie czy w telewizji możesz pomyśleć o pracy w przemyśle rozrywkowym oraz jako adaptator, scenarzysta i dramaturg. Pewnie z biegiem czasu będziesz także móc pomyśleć o przejściu na drugą stronę barykady – pracy jako zatrudniający reżysera dyrektor teatru, producent filmowy, manager kultury, pracownik instytucji samorządowych i państwowych wspierających kulturę.mowych. W jaki sposób reżyserować poszczególne sceny tak, aby dały sensowną całość. Rzecz jasna ważną częścią tej wiedzy jest przekształcania słowa pisanego w obraz i dźwięk – inscenizowanie i adaptacje utworów literackich. Nie tylko dramaturgicznych, ale i prozatorskich i poetyckich. W zakresie warsztatu z jednej strony będą interesować Cię relacje z twórcami, którzy pracują pod kierunkiem reżysera. Przede wszystkim nauczysz się pracy z aktorem. Musisz przecież znać podstawy warsztatu aktora, aby znać jego możliwości o ograniczenia, tak aby współdziałać z nim w konstruowaniu poszczególnych postaci. Dzięki temu będziesz w stanie kompetentnie zebrać najwłaściwszą obsadę aktorską i pokierować nią tak, aby zrealizowały Twe zamierzenie reżyserskie. Równie ważne jest nauczenie się dobrej współpracy z pozostałymi osobami tworzącymi z reżyserem przedstawiany świat w zespole realizacyjnym – twórcami scenariusza, scenografii, muzyki, zdjęć filmowych, kostiumów, charakteryzacji, a także personelem technicznym. W celu najefetywniejszego wykorzystania dostępnego przy reżyserii potencjału i infastruktury musisz zdobyć wiedzę w zakresie techniki i technologii produkcji teatralnej, filmowej i telewizyjnej.
Do właściwego wykonywania zawodu reżysera będzie Ci też potrzebna spora dawka wiedzy teoretycznej o teatrze i dramacie oraz sztukach audiowizualnych. Poznasz podczas studiów ich historię, miejsce w kulturze i sztuce oraz związki z innymi obszarami twórczości – jak literatura, muzyka i sztuki piękne. Zdobędziesz też znajomość koncepcji estetycznych i filozoficznych, które są ważne przy interpretacji dzieł sztuki – w tym teatralnych i filmowych. Wreszcie ważne będzie dla Ciebie kształcenie bardziej przyziemne – w zakresie organizacji, prawa i ekonomii w teatrze, filmie i telewizji. Dzięki temu nabędziesz kompetencji w postrzeganiu swego dzieła z perspektywy praw autorskich i wiedzy intelektualnej, zarządzania realizowanym dziełem jak projektem biznesowym, mającym swe wymogów z zarządzania i finansów. Bo będąc reżyserem stosunkowo często zderzysz się z rzeczywistością – i będziesz reżyserować swoją wizję w odniesieniu do tego jakie środki finansowe i organizacyjne znajdziesz i jak będziesz w stanie je spożytkować.