Filologia słowiańska (slawistyka), klasyczna, węgierska, grecka na Śląsku

Studia języków Europy Wschodniej i Południowej w pigułce

Co warto wiedzieć o slawistyce, hungarystyce, bałkanistyce, filologii greckiej, wschodoznawstwie? Jeśli wahasz się, czy ma sens studiowanie jednego z kierunków związanych z językami, kulturą i społeczeństwem Europy Wschodniej i Południowej, to poniższe informacje będą dla Ciebie bardzo interesujące. Zanim przystąpisz do rekrutacji na filologię słowiańską i niesłowiańskie filologie Europy Południowej – dowiedz się o nich więcej.
Sprawdź, co to jest slawistyka hungarystyka, bałkanistyka, wschodoznawstwo – jakie daje możliwości studiowania i pracy dla absolwentów. Filologie południowej i wschodniej części kontynentu europejskiego zaliczają się przede wszystkim do języków słowiańskich. Posługuje się nimi ok. 317 mln Europejczyków. Studia im poświęcone nazywane są filologiami słowiańskimi (slawistyka) – z bliskoma 30 językami i etnolektami z grup wschodniej, południowej i zachodniej Słowiańszczyzny. Poza slawistyką można wyodrębnić w studiach filologicznych Europy Południowej jeszcze hungarystykę zajmującą się językiem i kulturą Węgier, rumuńską (to język romański) oraz niesłowiańskie filologie bałkańskie – filologię grecką i albańską. Słowiańskie filologie, a także inne kierunki związane z językami i kulturą Europy Południowej i Wschodniej dostępne są na studiach licencjackich (3 lata) oraz na magisterskich studiach uzupełniających (2 lata). Można także uczyć się umiejętności posługiwania słowiańskimi i niesłowiańskimi językami używanymi w południowych i wschodnich krajach naszego kontynentu na podyplomówkach dających podstawowe kompetencje skandynawistyczne lub pogłębiające wiedzę z wcześniejszych etapów edukacji.
Początek studiów może okazać się dość trudnym doświadczeniem, dla ludzi nieprzywykłych do intensywnego kształcenia językowego. Studenci, obok przedmiotów ogólnoakademickich muszą oswoić się z szybkim przyswajaniem zagadnień leksykalnych i gramatycznych. Studia filologii słowiańskich, węgierskiej i greckiej to także lektura najważniejszych dzieł literackich – nie tylko Jaroslava Haška, Nohumila Hrabala, Milana Kundery, Sándora Máraia, Nikosa Kazandzakisa, Eurypidesa, ale też współczesnych pisarzy, poetów i dramaturgów tworzących w językach słowiańskich oraz węgierskim i nowogreckim. Ważnym elementem kształcenia jest też historia języków słowiańskich, węgierskiego, nowogreckiego. Filologia słowiańska, hungarystyka i hellenistyka to studia, które pozwalają zanurzyć się w świat języków Europy Południowej i Wschodniej, dzięki temu nauka przebiega w sposób szybki i naturalny.

Na pewno interesuje Cię, jakie kierunki i specjalności filologii skandynawskiej masz do wyboru. Można je pogrupować ze względu na obszar filologii oraz kulturę kraju Europy Wschodniej i Południowej którego dotyczą.

Filologia słowiańska (slawistyka): Filologia słowiańska to kierunek studiów, gdzie poznajesz języki słowiańskie oraz kulturę społeczeństw posługujących się tymi językami – przede wszystkim w Europie Wachodniej, Środkowej i Południowej. Z geograficznego i filologicznego punktu widzenia możemy wyróżnić filologie zachodniosłowiańskie – przede wszystkim polonistyka (filologia polska) z etnofilologiami (śląska, kaszubska – kaszubistyka), filologie łużyckie (sorabistyka), filologie czeska (bohemistyka), słowacka (słowacystyka), filologie południowosłowiańskie – filologia bułgarska (bułgarystyka), macedońska (macedonistyka), słoweńska (słowenistyka), serbska (serbistyka), chorwacka (kroatystyka), bośniacka, czarnogórska (montenegrystyka) oraz filologie wschodniosłowiańskie – białoruska (białorutenistyka), rosyjska (rusycystyka), ukraińska (ukrainistyka), rusińska.
Filologia albańska (albanistyka): Albanistyka (albo albanologia) to studia związane z językiem albańskim (alb. gjuha shqipe), społecznościami albanojęzycznymi oraz ich kulturą i historią. To język indoeuropejski używany przede wszystkim w samej Albanii, a także w Kosowie), Macedonii Północnej, a także we Włoszech (Arboresze) i Grecji (Arwanici).
Filologia białoruska (białorutenistyka): Białorutenistyka to dział slawistyki zajmujący się badaniem języka, literatury i kultury białoruskiej. Program studiów obejmuje naukę języka białoruskiego, naukę języka rosyjskiego i zazwyczaj naukę jednego z języków zachodnioeuropejskich. Student zdobywa wiedzę o miejscu Białorusi we współczesnym świecie i rozumie jego wpływ na kształtowanie się białoruskiej literatury i języka, poznaje historię Białorusi oraz białoruską literaturę, uzyskuje podstawową wiedzę o białoruskich instytucjach kultury i współczesnym białoruskim życiu kulturalnym.
Filologia bośniacka: Filologia bośniacka jest związana z odmianą języka serbsko-chorwackiego używaną głównie przez słowiańskich Boszniaków. To studia związane z językiem, społeczeństwem i kulturą języka bośniackiego. Nie tylko w Bośni i Hercegowinie (gdzie ma status języka urzędowego), ale i w bośniackojęzycznych społecznościach w Serbii, Kosowie i Czarnogórze.
Filologia bułgarska (bułgarystyka): Bułgarystyka to studia związane z językiem bułgarskim oraz społecznościami, które się nią posługują i kulturą tych grup narodowościowych. To nie tylko studia o Bułgarii (gdzie bułgarski gdzie jest językiem urzędowym), ale także bułgarskojęzycznych grup etnicznych, m.in. w Grecji, Macedonii Północnej, Mołdawii, Rumunii, Serbii, Turcji i na Ukrainie.
Filologia chorwacka (kroatystyka): Filologii chorwackiej poznasz nie tylko historię Chorwacji, ale też jej język i bogatą kulturę. Jest to świetny kierunek także dla osób pragnących nauczyć się innych języków słowiańskich. Tutaj możesz uczyć się co najmniej dwóch z nich. Studia te dają duże możliwości rozwoju. Pozwalają zdobyć konkretną wiedzę, nabyć kompetencje społeczne cenione wśród pracodawców oraz rozwijać zainteresowania. Filologia chorwacka to studia nastawione na praktyczną naukę języka chorwackiego, jego gramatyki, piśmiennictwa i dziejów. W trakcie studiów studenci filologii chorwackiej uczą się także historii tego regionu Bałkanów, poznają jego mieszkańców i ich światopogląd. Starają się jak najmocniej “zaprzyjaźnić” z Chorwacją, bo tylko tak są w stanie odkryć jej tajemnice, których państwo to skrywa bardzo wiele. Nabywa się kompetencje językowe i poznaje skomplikowane losy państw Półwyspu Bałkańskiego. Studenci filologii chorwackiej uczą się gramatyki języka chorwackiego, poznają piśmiennictwo i literacki dorobek Chorwacji. W ofercie studiów oprócz zajęć językoznawczych i literaturoznawczych znajduje się szereg warsztatów poruszających tematykę związaną z kulturą i sztuką wspomnianego kraju. Dużą zaletą studiowania na kierunku filologia chorwacka jest możliwość nauki drugiego języka słowiańskiego. Do najczęściej wybieranych należą: czeski, serbski i rosyjski. Najlepsi studenci mogą liczyć na stypendia naukowe i możliwość odbycia części studiów na jednym z uniwersytetów w Chorwacji. Dużą popularnością cieszą się ogólnopolskie konkursy translatorskie, organizowane przez jeden z polskich uniwersytetów. Wzięcie udziału w tego typu zawodach jest miarodajnym sprawdzianem umiejętności językowych. Studenci mają również możliwość odbycia staży i praktyk na przykład w instytucjach i placówkach nastawionych na promowanie dorobku kulturowego Chorwacji oraz innych państw Półwyspu Bałkańskiego.
Filologia czeska (bohemistyka): Dynamicznie rozwijające się kontakty polskich przedsiębiorstw z partnerami z krajów słowiańskich wywołały potrzebę kształcenia specjalistów w językach słowiańskich, w tym między innymi w języku czeskim. Ponadto studia na filologii czeskiej umożliwiają poznanie fascynującej kultury czeskiej. To świetna propozycja dla osób, które chciały zrozumieć wzajemne przenikanie się języka polskiego oraz języka czeskiego na przestrzeni wieków. To też świetny sposób na zapoznanie się polskiej i czeskiej historii oraz wzajemnych stosunków obu krajów. Przedmioty realizowane w trakcie studiów można podzielić na trzy grupy: ogólnofilologiczne (np. wstęp do literaturoznawstwa, wstęp do językoznawstwa, literatura powszechna, historia filozofii czy język łaciński), przedmioty związane z filologią słowiańską (np. wstęp do filologii słowiańskiej, historia literatur słowiańskich czy język staro-cerkiewno-słowiański) oraz przedmioty bezpośrednio związane z danym z językiem czeskim (gramatyka historyczna i opisowa, literatura czeska, kultura czeska, historia Czech). Oprócz tego realizowane są zajęcia z praktycznej nauki języka, która obejmuje cztery aspekty: mówienie, wymowa, praca z tekstem i pisanie. Poza tym każdy filolog czeski uczy się również innych języków, w zależności od programu danej uczelni.
Filologia grecka (hellenistyka): Filologia grecka to inne studia, niż filologia klasyczna (gdzie poznajesz języki martwe – historyczną grekę i łacinę). Tutaj poznajesz przede wszystkim współczesny język i społeczeństwo Grecji, a starożytna greka jest jedynie uzupełnieniem poznawania obecnej wersji tego języka. Studia na kierunku filologia grecka umożliwiają zapoznanie się z kulturą grecką od jej początków aż po Grecję współczesną. Podczas nauki studenci pojmują rolę, jaką Grecja odegrała nie tylko w kulturze Europy Zachodniej, ale także w kształtowaniu oblicza kultury regionu wschodniego, poznanie współczesnego tętniącego życiem kraju, odwiedzanego co roku przez miliony turystów. Studia na kierunku filologia grecka mają na celu zapoznanie z literaturą, kulturą, historia i cywilizacją grecką, dlatego oprócz przedmiotów stricte filologicznych program studiów obejmuje: literaturę grecką, historię Grecji, krajoznawstwo Grecji oraz kulturę i sztukę grecką.
Filologie łużyckie (sorabistyka): Sorabistyka to studia filologiczne związane z językami serbołużyckimi – zarówno żywymi (dolnołużycki, górnołużycki), jak i martwymi (ponaschemu, wschodniołużycki). To także studia kulturoznawcze związane ze społecznością Serbów Łużyckich – grupy Słowian Zachodnich, zamieszkałych obecnie głównie we wschodnich landach Niemiec.
Filologia macedońska (macedonistyka): Macedonistyka to filologia zajmująca się południowosłowiańskim językiem macedońskim. Nie należy go mylić z helleńskim językiem staromacedońskim używanym w starożytności. Współczesny język macedoński powiązany jest z językiem bułgarskim (wchodzi w skład tej samej grupy językowej). To także studia nad społeczeństwami i kulturami posługującymi się tym językiem – w Macedonii Północnej oraz w północnej części Grecji (Macedonii Egejskiej).
Filologia polska (polonistyka): Polonistyka to filologia związana z poznawaniem żywego języka polskiego, jego historii, literatury polskich poetów, prozaików i dramaturgów, a także kultury związanej z polszczyzną – m.in. filmu i teatru.
Filologia rosyjska (rusycystyka): Rusycystyka to filologia związana z poznawaniem żywego języka rosyjskiego w Rosji oraz innych krajach pod wpływem rosyjskiej kultury, jego historii, literatury rosyjskojęzycznych poetów, prozaików i dramaturgów, a także kultury związanej z językiem rosyjskim – m.in. filmu i teatru.
Filologia serbska (serbistyka): Studia na kierunku filologia serbska pomagają zrozumieć wiele zjawisk z historii najnowszej i tej odległej. Znajomość języka serbskiego pozwala na zapoznanie się w oryginale z kulturą i historią Serbii zdobyta wiedza sprawia, że umiemy oderwać się od stereotypowego myślenia o mieszkańcach Bałkanów. Studia slawistyczne kształcą absolwenta potrafiącego porozumiewać się w języku serbskim w mowie i piśmie, obeznanego z realiami życia w Serbii, a także posiadającego ogólną wiedzę humanistyczną. Przedmioty nauczania realizowane na filologii serbskiej: wstęp do filologii słowiańskiej, gramatyka opisowa języka serbskiego, rozwój języka serbskiego, praktyczna nauka języka serbskiego, historia Serbii, kultura serbska, historia literatury serbskiej, wstęp do slawistyki, wstęp do językoznawstwa, gramatyka kontrastywna, historia języka serbskiego, wstęp do literaturoznawstwa, teoria literatury z poetyką, współczesna literatura serbska.
Filologia słowacka (słowacystyka): Studia z filologii słowackiej pozwalają zdobyć wykształcenie humanistyczne oraz ogólnofilologiczne, zorientowane przede wszystkim na południowo- i zachodniosłowiański obszar językowy. Podstawowym celem kształcenia na filologii słowackiej jest opanowanie przez studentów tego, co we współczesnej lingwistyce nazywa się kompetencją językową i kompetencją komunikacyjną. Kto będzie idealnym kandydatem na te studia? Z pewnością osoba, która ma naturalny talent do nauki języków obcych. Kandydat powinien również interesować się kulturą tego regionu. Obok udoskonalania umiejętności językowych studenci kształcą się w toku studiów również w zakresie wiedzy językoznawczej, literaturoznawczej i przekładoznawczej w języku słowackim.
Filologia słoweńska (słowenistyka): Słowenistyka to studia związane z językiem słoweńskim, społecznościami które się nim posługują, literaturą powstałą w tym kręgu językowym oraz innymi formami kultury słoweńskiej. To studia związane nie tylko z samą Słowenią (gdzie słoweński jest językiem urzędowym), ale i słoweńskojęzycznymi społecznościami w południowym regionie Austrii oraz północno-wschodnich terenach Włoch.
Filologia klasyczna: Filologia klasyczna to przeszłość w teraźniejszości. Studia klasyczne mają zwykle bogaty program, obejmującym zarówno języki, jak i kulturę grecką oraz rzymską. Świat antyczny jest od nas odległy zarówno w czasie, jak i w przestrzeni. Z pewnością niemożliwe są do zastosowania w tym wypadku nowoczesne metody nauczania języków obcych, takie jak metoda Callana. Nauka przebiega w sposób tradycyjny, a więc gruntownie przeanalizowane i przyswojone struktury gramatyczne wypełnia się leksyką. Nie dość więc, że kierunek jest trudny, to jeszcze teksty i materiały źródłowe wytworzone zostały kilka wieków temu. Mit o śmierci greki i łaciny jest mocno przesadzony. Oba te języki, a nawet cały światy kulturowe są obecne w naszej językowej i pozajęzykowej codzienności. Wystarczy wspomnieć choćby “Pasję” Mela Gibsona, która w całości została zrealizowana w biblijnym dialekcie aramejskim i grece, z licznymi dodatkami języka łacińskiego. Całkiem niedawno ukazało się też tłumaczenie kolejnej części Harrego Pottera na język łaciński. Istnieje na całym świecie duża grupa filologów wyspecjalizowanych w językach i kulturze starożytnej.
Filologia ukraińska (ukrainistyka): Na studiach filologicznych z ukrainistyki doskonale odnajdzie się osoba zafascynowana językiem obcym i kulturą innych krajów, zwłaszcza Europy Wschodniej. Przydatne są także zdolności językowe. Dzisiejszy pracodawca oczekuję już nie tylko specjalisty w danej dziedzinie, ale również osoby, dla której nie będzie problemem komunikowanie się w językach obcych, a szczególnie w językach niezbyt popularnych, takich jak język ukraiński. Przedmioty realizowane w trakcie studiów na filologii ukraińskiej to m. in.: praktyczna nauka języka ukraińskiego (pisanie, mówienie, wymowa i intonacja), historia literatury ukraińskiej, gramatyka opisowa języka ukraińskiego, wstęp do literaturoznawstwa, wstęp do językoznawstwa, kultura i polityka współczesnej Ukrainy, historia Ukrainy, wiedza o Ukrainie.
Filologia węgierska (ungarystyka): W ramach studiów na kierunku filologia węgierska, studenci mają szansę opanować język węgierski oraz poznać historię i kulturę Madziarów. Dodatkowym argumentem przemawiającym za hungarystyką są liczne wyjazdy stypendialne i rozbudowane programy studiów. Nie da się ukryć, że są to studia trudne, które wymagają wrodzonych talentów do nauki języka obcego, a także ciężkiej pracy w czasie poszczególnych semestrów. Program studiów obejmuje przedmioty z wielu dziedzin: historii, kultury, językoznawstwa, literatury, etc. Główny nacisk studiów położony jest na biegłe opanowanie języka Węgrów przez studenta oraz poznawanie społeczeństwa i kultury ich naddunajskiego państwa.
Filologie bałkańskie (bałkanistyka): Filologia bałkańska zajmuje się językami, społeczeństwami i kulturami związanymi z Bałkanami – państwami leżącymi w całości lub częściowo na Półwyspie Bałkańskim. Studia na kierunku bałkanistyka umożliwiają zdobycie wiedzy z zakresu językoznawstwa, literaturoznawstwa, kulturoznawstwa oraz historii państw Półwyspu Bałkańskiego. Zalicza się do krajów bałkańskich zwykle Albanię, Bośnię i Hercegowinę, Bułgarię, Czarnogórę, Kosowo, Macedonię, dalmacką część Chorwacji, położoną na prawym brzegu Dunaju część Rumunię oraz większość Serbii (oprócz Wojwodiny). Czasami zalicza się także do Bałkanów Mołdawię (ze względu na obowiązujący tam język rumuński) oraz Słowenię (która wcześniej wchodziła w skład w większości bałkańskiej Jugosławii. Jak widać przez Bałkany rozumiemy bardziej wspólnotę językowo-kulturową, niż położenie geograficzne. Dlatego nieczęsto zalicza się do krajów bałkańskich Grecję – mimo, że formalnie jej większa część (poza wyspami greckimi) jest położona na Peloponezie – części Półwyspu Bałkańskiego. W ostatnich latach daje się zauważyć wyraźne ożywienie w kontaktach politycznych, gospodarczych i kulturalnych tych państw z naszym krajem (m.in. koncepcja Trójmorza), co sprawia, że filologowie bałkańscy są pożądanymi specjalistami w różnych dziedzinach. Przykładowe przedmioty realizowane na kierunku bałkanistyka to literatura Słowian Południowych na tle kulturowym Półwyspu Bałkańskiego, historia krajów bałkańskich, bałkańska liga językowa, filozofia. Studenci zazwyczaj poznają dwa języki regionu: język słowiański (np. język bułgarski, język macedoński lub język serbski) oraz język niesłowiański (np. język albański, język grecki, język rumuński lub język turecki).

Slawistyka nauczycielska: To kierunki i specjalności, które dają slawiście możliwość uczenia w szkole. Oczywiście to specjalności popularne przede wszystkim na polonistyce i rusycystyce. Jednak ze względu na duże znaczenie społeczności ukraińskiej w Polsce oraz rosnące społeczności białoruskiej – także te dwie slawistyki nauczycielskie będą zyskiwały na popularności. Także w przypadku filologii klasycznej buduje się ścieżka do nauczania w szkole języka łacińskiego oraz (w znacznie mniejszym stopniu) starożytnej greki. Slawistyka nauczycielska to możliwość zdobycia zawodu nauczyciela, a także kompetencje pedagogiczne, psychologiczne, dydaktyki języka oraz wiedzę związaną z danym językiem i jego kręgiem kulturowym.

Języki słowiańskie w biznesie, nauce, kulturze, komunikacji publicznej: To kierunki studiów związane z wykorzystywaniem kompetencji językowych w różnych obszarach polityki, kultury, biznesu, technologii. Ważną częścią studiów jest poznawanie słownictwa branżowego i ćwiczenia praktyczne, zwiększające zdolności komunikacyjne.

Filologia słowiańska z językiem angielskim, francuskim, niemieckim, hiszpańskim: Możesz znaleźć w ofercie uczelni studia łączące filologie słowiańskie z innymi kompetencjami językowymi, przede wszystkim z anglistyką, romanistyką, germanistyką. Dzięki nim poznasz nie tylko język i kulturę krajów słowiańskich, ale także zyskasz dodatkową wiedzę i umiejętności językowe oraz kulturoznawcze.