Używając terminu logistyka, nasuwają się na myśl obrazy przedstawiające osoby zarządzające ruchem pojazdów, wysyłające je z punktu A do punktu B. W rzeczywistości jednak pojęcie to jest o wiele bardziej rozbudowane, niż można przypuszczać. O tym, jak zrobić karierę w logistyce, jak pomagają w niej studia logistyczne i jak wybrać sensownie kierunek TSL opowiada dr Rafał Szyc, ekspert zajmujący się studiami logistycznymi w WSAiB im. E. Kwiatkowskiego w Gdyni – “Uczelni Kwiatkowskiego”.
Czym jest praca w logistyce i TSL?
– Co to właściwie znaczy “zajmować się logistyką?
Na to pytanie nie można odpowiedzieć jednym zdaniem, gdyż pojęcie to jest niezwykle złożone i wbrew pozorom znane wszystkim ludziom w mniejszym lub większym stopniu. Błędne jest łączenie logistyki jedynie z funkcjami produkcyjnymi, tak jak robi to znaczna część tych, których się o nią zapyta. Logistyka to nasza codzienność. Od porannego planowania drogi z domu do pracy, przez organizowanie przyjęcia urodzinowego, aż po wieczorne przemieszczenie się z kina do restauracji.
– A czym jest “logistyka” w biznesie, w przemyśle?
Dzięki naukowej definicji logistyki możemy wyodrębnić kilka jej podstawowych funkcji. Są to: obsługa klienta, prognozowanie popytu, przepływ informacji, kontrola zapasów, czynności manipulacyjne tymi zapasami, realizacja zamówień oraz ich dystrybucja, zaopatrywanie, pakowanie, czy gospodarowanie odpadami. Taka liczba funkcji może przytłaczać, a nawet straszyć tych, którzy planują zacząć swoją przygodę z logistyką. Niemniej trzeba zaznaczyć, że nie jest możliwe, aby za wszystkie te funkcje w firmie logistycznej odpowiadała jedna osoba. Dobrze jest, aby stawiając pierwsze kroki w środowisku logistycznym wiedzieć, w której z tych funkcji czujesz się najpewniej, ale absolutnie nie musisz być fachowcem we wszystkich. Odpowiednie funkcjonowanie przedsiębiorstwa logistycznego wymaga znacznej liczby osób, o szerokim zakresie kompetencji tak, by wszytko mogło stanowić spójną całość. Każda z wymienionych funkcji jest niezwykle rozbudowana, jednak najbardziej obszerną jest ta, którą specjalnie pozostawiłem na koniec. Mowa tu oczywiście o transporcie.
– Czy transport to to samo, co logistyka?
Znaczna część ludzi rozróżnia pojęcia transportu i logistyki, oddzielając je od siebie i traktując jako dwie osobne dziedziny. Mają oni częściowo rację. Faktycznie transport stanowi jedną z funkcji logistyki, jednak jest on tak szerokim zagadnieniem, iż uważam, że słusznie jest postrzegany jako coś odrębnego. Można powiedzieć, że transport i logistyka oddzieliły się od siebie. Oczywiście, według książkowych definicji transport pozostaje tylko jedną z funkcji logistyki, jednak doświadczenie, specyfika oraz literatura naukowa i popularnonaukowa pozwalają widzieć transport jako coś oddzielnego.
– A co to jest TSL?
– TSL to termin bardzo powszechny w naszej branży, którym określamy całość procesów związanych z przemieszczaniem towarów i ludzi z miejsca na miejsce oraz wszystkimi procesami, jakie się z nim wiążą. Począwszy od planowania, a na rozliczeniach kończąc. Z tego punktu widzenia cała branża łączy w sobie trzy sektory: transport, spedycję i logistykę.
Praca w logistyce – wymagania, oczekiwania
– W jakich branżach – poza samym sektorem TSL – logistyk może znaleźć zatrudnienie?
Należy zaznaczyć, że w każdej branży obecność logistyka jest wartością dodaną. Każda firma, która świadczy usługę, która pasuje do choć jednej z przedstawionych funkcji logistyki, z pewnością skorzysta na obecności fachowca z tej dziedziny w swojej kadrze pracowniczej. Firma IT z pewnością nie pogardzi osobą obeznaną w przepływie informacji czy obsłudze klienta. Również niejedna orkiestra, wybierająca się na tournee potrzebuje osoby, która nie tylko zorganizuje i zaplanuje przejazd muzykom, ale również zadba o szybki i ekonomicznie korzystny przewóz instrumentów, czy kostiumów. Wówczas to właśnie logistyk pełni rolę dyrygenta.
– Jak wygląda dzień pracy logistyka?
Najbardziej schematycznie można przedstawić obowiązki każdego logistyka w kilku podpunktach: Planowanie, realizowanie i kontrolowanie pod kątem efektywności ekonomicznej przepływu surowców i materiałów. Zgadza się, ekonomia odgrywa kluczową rolę w życiu logistyka, zwłaszcza zajmującego się transportem. W tym obszarze logistyki, który jest najbardziej dynamiczny, zdarzają się momenty, których intensywność można porównać do pracy na ostrym dyżurze w szpitalu. Taka specyfika pracy wynika z nieustannie poruszających się pojazdów, które przemieszczają się z punktu A do punktu B. Nigdy nie można przewidzieć, kiedy na trasie takiego pojazdu pojawią się komplikacje – roboty drogowe, wypadek, czy indywidualne problemy kierowców, którzy są tylko ludźmi. Dlatego logistycy transportu muszą być nieustannie przygotowani na możliwy telefon, przez który będą zmuszeni szybko zapobiec powstałemu problemowi. Nie we wszystkich obszarach jednak trzeba liczyć się z pojawieniem się niespodziewanej sytuacji kryzysowej. Nieco spokojniej wygląda praca logistyka zajmującego się kwestiami magazynowymi. Musi on planować zamówienia, co wymaga z kolei myślenia oraz czasu na zastanowienie się. Pracę ułatwiają mu różne metody planowania, zarówno te najbardziej prymitywne takie jak średnia arytmetyczna, aż po bardziej skomplikowane, wspomagane przez komputery.
– Jakie cechy musi posiadać kandydat do firmy logistycznej?
Zależnie od specyfiki branży, do której potencjalny kandydat zdecyduje się aplikować, pracodawca może oczekiwać różnych kompetencji. Dla logistyka transportu kluczowe jest radzenie sobie w sytuacjach stresujących. Dodatkowo szybka synteza faktów i błyskawiczne podejmowanie decyzji znacznie ułatwiają radzenie sobie w zawodzie. Z kolei czego innego będzie się wymagało od logistyka prognozującego popyt lub działającego w obszarach logistyki magazynowej. Wówczas zdecydowanie bardziej potrzebna będzie umiejętność planowania i analizowania. Bardziej niż pogłębione kompetencje w jednej dziedzinie, w logistyce przydaje się ogólna znajomość wielu obszarów, czasem niekoniecznie związanych tylko z logistyką. Znajomość regulacji prawnych w danych krajach UE przydaje się podczas planowania trasy. Komunikatywna znajomość kilku języków w znacznym stopniu ułatwia kontakt z klientem. W logistyce lepiej jest poszerzać, niż pogłębiać horyzonty. Posiadanie jak największej liczby uprawnień może wyjść tylko na dobre. Przykładowo, gdy konieczne jest załadowanie towaru wózkiem widłowym, a jego operator właśnie stoi w korku 15 kilometrów od zakładu pracy, wówczas nie stoi się bezczynnie w oczekiwaniu na jego przyjazd, gdyż niewywiązanie się z warunków zlecenia może skutkować zerwanym kontraktem. W takich sytuacjach przydaje się posiadanie uprawnienia na operowanie wózkiem widłowym, mimo iż nie jest to zajęcie, którym się zajmuje na co dzień. Oprócz kompetencji miękkich takich jak radzenie sobie pod presją czasu, czy komunikatywność, od logistyka wymaga się także ,,posiadania w małym palcu” standardowego oprogramowania biurowego, podstawowej obsługi komputera oraz szybkiej nauki oprogramowania, które dynamicznie się zmienia.
Jak wybrać studia logistyczne?
– Czy na studia logistyczne można iść tylko po technikum logistycznym?
– Nie jest to konieczne i jeżeli zamiast technikum logistycznego, uczeń zdecyduje się na liceum ogólnokształcące, wciąż będzie mógł zacząć swoją przygodę z logistyką na studiach. Tam zostaną mu przedstawione podstawy, które wprowadzą go do świata logistyki. Myśląc o studiach logistycznych uczeń nie powinien się obawiać tego, że nie uczęszczał do technikum tematycznego. Często osoby mające tytuł technika logistyki decydują się na natychmiastowe rozpoczęcie pracy w branży bez pogoni za wykształceniem wyższym. Nie dotyczy to oczywiście wszystkich, jednak przeważnie uczeń decyduje się na technikum po to, by móc zacząć pracę już po maturze. Uczelnie są świadome tego, że znaczna część pierwszorocznych studentów ma ukończone liceum ogólnokształcące, dlatego sposób przekazania wiedzy studentom powoduje, iż po zakończeniu przygody w szkole wyższej ciężko jest określić który absolwent ukończył liceum, a który technikum tematyczne, gdyż ich wiedza oraz umiejętności są na podobnym poziomie.
– Czy warto zatem iść na studia logistyczne?
Mimo faktu, iż samo technikum wystarczy do uzyskania pracy w zawodzie, to decyzja o pójściu na studia zdecydowanie poszerzy horyzonty wiedzy. Studia niezależnie od ukończonej szkoły średniej pomagają we wspinaniu się po szczeblach kariery. Tam właśnie poznawana jest cała osnowa tego środowiska. Jeżeli ktoś rozważa możliwość zapisania się na takowe studia, a zniechęca go argument mówiący, iż brak mu doświadczenia i obeznania, to czym prędzej powinien go porzucić. Wynika to z tego, co zostało przedstawione na początku – logistyka otacza nas na każdym kroku. W każdym przedsiębiorstwie nawet nie przewożąc towarów, a świadcząc usługi, trzeba zadbać o logistykę, czyli o wymienione wcześniej jej elementy takie jak obsługa klienta czy pakowanie. Niezależnie zatem od tego czy ukończyło się technikum logistyczne, czy liceum ogólnokształcące, to decyzja o zapisaniu się na studia logistyczne, może tylko pomóc w dalszej karierze zawodowej.
– To jak wybrać kierunek logistyczny, który otworzy drzwi do kariery w branży TSL?
Mnogość zadań, które czekają na logistyka, powoduje, iż wymaga się od niego szerokiej gamy umiejętności, które może on nabyć właśnie na studiach logistycznych. Dobra uczelnia umożliwia studentom uczęszczanie na liczne kursy związane m.in. z: mikroekonomią, makroekonomią, matematyką ekonomiczną czy statystyką. Jednak to nie tylko od przedmiotu zależy, czy student przyswoi określoną wiedzę. Znaczną rolę odgrywa również sposób przedstawienia tych informacji. Stąd też warto, aby prowadzący poszczególne przedmioty byli mocno związani z logistyką, byli praktykami lub mieli za sobą doświadczenie w branży TSL. Np u nas na WSAiB im. E. Kwiatkowskiego w Gdyni prof. Krzysztof Szałucki przez kilkanaście lat pracował w dyrekcji Zarządu Komunikacji Miejskiej w Gdyni. Z kolei prof. zw. dr hab. Włodzimierz Rydzkowski był wiele razy konsultantem w resorcie transportu, a teraz pracuje np, w Radach Nadzorczych Przedsiębiorstwa Komunikacji Trolejbusowej sp. z o.o. w Gdyni i PKS Gdańsk-Oliwa. ważne, aby wiedzę na temat TSL także przyswajać podczas zajęć w praktycznej formie. U nas na “Uczelni Kwiatkowskiego” przejawia się to poprzez wymóg zaliczenia praktyk przez każdego studenta albo w branży logistycznej, albo w działach logistyki, zaopatrzenia, transportu różnych firm i instytucji. Studenci jednak nie są pozostawieni sami sobie. Poprzez profesjonalnie zorganizowane biuro karier, zajmujące się praktykami studenckimi studenci mają możliwość odbycia praktyk, a dzięki dość rozległym kontaktom z licznymi przedsiębiorstwami, mają szansę na sprawdzenie swoich umiejętności w różnych środowiskach i mogą wybrać to odpowiednie dla siebie. Na WSAiB im. E. Kwiatkowskiego w Gdyni studenci już od pierwszego roku przyswajają wiedzę związaną z mikro i makroekonomią. Zależnie od wybranego kierunku mają możliwość uczęszczania na przedmioty z nimi powiązane. Ogólny system edukacyjny kierunku logistyka w gdyńskiej uczelni jest oparty o ideę zrównoważonego rozwoju, większość z przedmiotów kierunkowych na tej idei rozwoju Unii Europejskiej się opiera. Zrównoważony rozwój, w tym np. zrównoważony rozwój transportu oparty jest na 3 podstawowych filarach. Posłużmy się przykładem budowy nowej drogi. Po pierwsze powinien być społecznie zasadny. Musimy mieć pewność, że budowana droga jest w miejscu, gdzie ogół mieszkańców jej potrzebuje, a nie dlatego, że wójt czy burmistrz chce mieć lepszy dojazd do domu. Po drugie projekt jest ekologicznie racjonalny. Droga nie może przebiegać przez szczególnie chronione obszary natury. Wreszcie po trzecie – ekonomiczna efektywność. Nie można wybudować drogi o długości 1 kilometra za 100 milionów złotych. W całej logistyce ekonomia zawsze będzie nam towarzyszyć. Dlatego tak ważne jest, że nasi studenci już od 1 roku poznają jej podstawy.
Warto także wybierać na miejsce studiów uczelnię w mieście będacym jednym w głównych węzłów logistycznych w Polsce. Nie przez przypadek już od samego początku WSAiB im. E. Kwiatkowskiego prowadzi kierunek logistyka w Gdyni.
Czy warto robić karierę w logistyce?
– Jakie potencjalne przesłanki mogą dać przyszłym studentom wskazówkę, iż logistyka jest dla nich odpowiednia?
Wczesnymi oznakami, że być może jest to właśnie kierunek dla ciebie, jest zwykła ciekawość świata oraz zainteresowanie geografią. Jeżeli przeglądając wiadomości, zaciekawiła cię informacja o zniszczeniu samolotu An-225 i zadałeś sobie trud, by sprawdzić, czemu spośród wszystkich samolotów świata pisze się właśnie o nim, a następnie znalazłeś, że było to największy samolot transportowy świata, to okazana w ten sposób ciekawość świata oraz chęć uczenia się nowych rzeczy może znacznie ułatwić naukę na studiach logistycznych.
– Czy można zatem stwierdzić, że logistyka jest kierunkiem przyszłościowym?
W okresie roku narodzin Chrystusa, czyli umownego roku 0 na świecie było około pół miliarda ludzi. Gdy minęło niespełna 1900, było nas już o miliard więcej. Następnie w ciągu zaledwie wieku światowa populacja skoczyła do ponad 7 miliardów. Wszyscy ci ludzie się czymś zajmują. Ktoś musi iść do pracy, ktoś jedzie na zawody sportowe, a ktoś płynie na urlop. Zawsze jednak nad nimi znajduje się ktoś, kto musi to wszystko zorganizować. Większość naszych codziennych działań ma swój związek z logistyką. Produkujemy coraz więcej, przez stale zwiększający się popyt na produkcję. Śmiało zatem można stwierdzić, że nie tylko logistyka nigdzie się z naszego życia nie rusza, ale co więcej, może być jednym z najbardziej perspektywicznych kierunków, które warto poznać od podszewki.
dr Rafał Szyc – Doktor nauk społecznych w dyscyplinie ekonomia i finanse, adiunkt w Katedrze Logistyki WSAiB im. E. Kwiatkowskiego w Gdyni. W 2005 r. na Wydziale Zarządzania UG (kierunek Finanse i Bankowość) obronił pracę magisterską pt. „Euro jako waluta unii gospodarczej i walutowej”. W 2014 na Wydziale Ekonomicznym UG ukończył studia podyplomowe „Transport i Logistyka”. W 2020 r. na Wydziale Ekonomicznym UG obronił napisaną pod kierunkiem prof. zw. dr hab. Krystyny Wojewódzkiej-Król pracę doktorską pt. „Transport samochodowy w świetle współczesnych wyzwań społeczno-gospodarczych, ze szczególnym uwzględnieniem powiatu kościerskiego”. Swój rozwój naukowy łączy z praktyką zawodową. Od 2006 pracuje w przedsiębiorstwach międzynarodowego transportu samochodowego ładunków. Od 2021 jest adiunktem w Katedrze Logistyki Wyższej Szkoły Administracji i Biznesu im. Eugeniusza Kwiatkowskiego w Gdyni, gdzie stara się dzielić ze studentami swoją wiedzą naukową oraz zawodową. Prowadzi zajęcia z zakresu transportu intermodalnego, zrównoważonego rozwoju branży TSL, europejskiego systemu transportowego, rynków usług TSL oraz innowacji transportowych.