Z jednej strony: prestiż, wysokie zarobki, dalekie podróże, zaproszenia na eventy, spotkania ze sławami ze świata polityki, biznesu, showbiznesu, kultury. Z drugiej strony: coraz mniejszy profesjonalizm, presja czasu, duża konkurencja, niestabilność zatrudnienia, dylematy etyczne i moralne, 24-godzinny dzień pracy. Jedno i drugie to stereotypy. Ale w każdym można znaleźć trochę prawdy.
Zawód dziennikarza ten jest otwarty, jednak w dużej mierze podlega Ustawie o Prawie Prasowym. W jej świetle dziennikarzem jest osoba zajmująca się redagowaniem, tworzeniem lub przygotowywaniem materiałów prasowych, pozostająca w stosunku pracy z redakcją, albo zajmująca się taką działalnością na rzecz i z upoważnienia redakcji. Przez materiały prasowe rozumie się tu materiały do publikacji w różnych środkach masowego przekazu. Potocznie dziennikarzem nazywamy reportera, publicystę, korespondenta, prezentera, redaktora. Są to jednak specjalizacje dziennikarskie.
Dziennikarz może pracować w prasie, radiu, telewizji, internecie, a najczęściej w różnych momentach swojej kariery zawodowej pracuje w każdym z tych mediów.
Jak wygląda praca dziennikarza?
Dziennikarstwo to z pewnością zawód twórczy. Choćby z tego względu praca jest ciekawa i dynamiczna. Sporą jej część zajmują jednak zadania z pozoru żmudne. Realizację każdego tematu poprzedzać powinien dobry research, czyli zapoznanie się z tematem, zdobycie informacji o rozmówcy, nawiązanie z nim kontaktu, często analiza danych statystycznych czy wczytywanie się w treść przepisów prawnych i teksty ustaw. Po zrealizowanym materiale, przeprowadzonej rozmowie czy nagranej relacji przychodzi czas na napisanie, zredagowanie, czy obróbkę techniczną. Dopiero to wszystko składa się na powstanie artykułu, audycji radiowej czy nawet krótkiego materiału telewizyjnego. Wielu adeptów dziennikarstwa z pewnością marzy o pracy w terenie z dyktafonem, kamerą i mikrofonem. Tymczasem musi liczyć się także z dużą ilością pracy przy biurku z komputerem i telefonem w ręku.
Oczywiście wiele zależy od rodzaju medium, dla którego realizowany jest materiał. Inaczej wygląda praca w prasie, internecie, radiu i telewizji. Coraz częściej jednak media te wzajemnie się przenikają. Każde z nich ma swoje portale i strony internetowe, na których prezentuje każdy rodzaj treści: tekst, audio i wideo.
Realia pracy dziennikarskiej świetnie oddaje wypowiedź Ryszarda Kapuścińskiego w jednym z wywiadów:
Dziennikarze często nie zastanawiają się, do kogo się zwracają, zapominając, że ten, do kogo adresują swoje wypowiedzi, może być o wiele mądrzejszy i inteligentniejszy od nich. Sprawy nie ułatwia fakt, że u nas dziennikarz musi być omnibusem i w związku z tym pisze o wszystkim. Tymczasem żyjemy w świecie wysokiej specjalizacji, dlatego powinniśmy podchodzić do naszego zawodu z poczuciem ogromnej pokory, ze świadomością własnych ograniczeń. Jednym słowem, jeśli chcemy zaprezentować jakiś temat, to musimy być do niego świetnie przygotowani. W ten sposób przyzwyczajamy odbiorcę do faktu, że z naszym nazwiskiem wiąże się coś istotnego. Ten – traktowany jako misja – zawód, ze względu na ogrom informacji, opinii i wiedzy, które powinniśmy ogarnąć, staje się coraz trudniejszy. Poprzeczka jest ustawiona bardzo wysoko. Trzeba cały czas się rozwijać, wzbogacać swoją wiedzę.
Redaktor internetowy
Tradycyjny dziennikarz to nadal bardzo popularny zawód – co ma odzwierciedlenie np. w ogromnej liczbie chętnych na kierunek dziennikarstwo. Wzrost znaczenia nowoczesnych mediów sprawił jednak, że znacznie popularniejszą profesją stał się “redaktor internetowy”.
Do podstawowych obowiązków redaktora internetowego zalicza się zarządzanie treściami publikowanymi na portalu/blogu, koordynacja prac podległego zespołu, prowadzenie komunikacji w mediach społecznościowych, redagowanie artykułów, etc. Reasumując: człowiek orkiestra od internetów.
Wykształcenie – czy warto studiować dziennikarstwo?
Monika Olejnik jest z wykształcenia zootechnikiem, Jolanta Pieńkowska aktorką, Anita Werner kulturoznawcą, a Piotr Najsztub grafikiem. Studia dziennikarskie ukończyli jednak: Tomasz Lis, Janina Paradowska, Jacek Żakowski, Justyna Pochanke.
Pogląd o tym, że nie trzeba studiować dziennikarstwa, aby być dobrym dziennikarzem jest powszechnie znany i trudno odmówić mu słuszności. Nie jest to zawód regulowany, wymagający konkretnych kwalifikacji, a raczej umiejętności, które można zdobyć w praktyce.
Studia w tym zawodzie nie są niezbędne i wymagane, ale z pewnością wartościowe i przydatne. Możesz wybrać studia na kierunku Dziennikarstwo i komunikacja społeczna lub też rozpocząć studia polonistyczne ze specjalnością dziennikarską
Studia dziennikarskie mogą dać Ci:
- wiedzę ogólną – historyczną, socjologiczną, psychologiczną, kulturową
- wiedzę praktyczną – programy uczelni bogate są w warsztaty i zajęcia z praktykami
- wiedzę z zakresu prawa prasowego, etyki dziennikarskiej
- dostęp do mediów studenckich, praktyk w mediach, kontakty z wykładowcami – praktykami
Studia dziennikarskie nie są oderwane od praktyki zawodu. Uczelnie dysponują coraz lepszym zapleczem technicznym, umożliwiającym studentom pracę z kamerą, mikrofonem, a nawet zajęcia w studio radiowym czy telewizyjnym. Warto przy wyborze uczelni wziąć także pod uwagę możliwość pracy w studenckiej gazecie, radiu czy telewizji. Zorientuj się także, czy lokalne media podejmują współpracę ze studentami. Podczas studiów powinieneś równie wiele uwagi przykładać do praktykowania, szlifowania warsztatu, co do zdobywania wiedzy.
Co musi potrafić dziennikarz?
Dziennikarz to obserwator, reporter i komentator dynamicznie zmieniającej się rzeczywistości, za którą musi nadążać. Stąd potrzeba ciągłego zdobywania wiedzy i doskonalenia umiejętności. W skrócie – to oczytany omnibus i specjalista jednocześnie. W rozwinięciu:
- oczytany omnibus – bez szerokiej, ogólnej wiedzy będzie Ci trudno rzetelnie zrealizować jakikolwiek temat, a nawet rozpoznać temat, który warto opisać. Szczególnie na początku swojej kariery będziesz pisać o wszystkim i zajmować się wszystkim: od researchu, przez pisanie, nagrywanie, korektę, po obróbkę techniczną materiału.
- specjalista – z biegiem czasu zaczniesz specjalizować się w konkretnej tematyce i formach: dziennikarstwie newsowym, publicystyce, reportażu, wywiadzie. Dziennikarzowi przydaje się także wiedza specjalistyczna z konkretnej dziedziny: sportu, polityki, prawa, showbiznesu itp. Dzięki temu pewne tematy będą zawsze “twoją działką” w redakcji.
Adept dziennikarstwa powinien także wziąć pod uwagę pracę nad charakterem i umiejętnościami społecznymi. Będzie mu łatwiej, jeśli:
- jest odporny na stres,
- potrafi pracować w środowisku silnej konkurencji i pod presją czasu,
- nie wie co to nieśmiałość, ale wie co to pokora,
- dzięki wytrwałości i uporowi zawsze dotrze do informacji, których potrzebuje
- zawód dziennikarza będzie jego pasją.
Sława i pieniądze? Warunki zatrudnienia i zarobki dziennikarzy
Zawód dziennikarza w Polsce można zaliczyć do grupy zawodów elitarnych i cieszących się dużym zaufaniem społecznym. Według danych z maja 2014 r. przedstawicielom tej profesji ufa 64% naszego społeczeństwa. Zdecydowanie można zatem określić dziennikarzy prestiżową grupą zawodową.
Bycie dziennikarzem stosunkowo rzadko oznacza etat w redakcji. Częściej są to różne formy współpracy z jednym wydawcą lub też działalność jako “wolny strzelec” w wielu mediach.
Jeśli chodzi o zarobki dziennikarzy, są one zróżnicowane ze względu na formy współpracy, miejsce zatrudnienia (media ogólnopolskie, lokalne, internetowe), często zależą od produktywności dziennikarza i wykorzystania jego materiałów przez redakcję. Według danych z 2011 roku najczęściej (ok. 35%) dziennikarze zarabiają między 2 a 4 tys. zł. Zarobki ok. 17% spośród badanych zamykają się w przedziale 4-6 tys. zł. Powyżej 8 tys. zł zarabia ok. 5% z nich.
W Polsce dziennikarstwo jest zawodem ludzi młodych. Ponad połowę stanowią osoby w wieku 21-40 lat. Często dziennikarze z wieloletnim doświadczeniem obejmują stanowiska menadżerskie w mediach, rozpoczynają działalność biznesową w tej branży. Wielu dziennikarzy próbuje też swoich sił jako blogerzy lub specjaliści ds. public relations.