Podnoszenie kwalifikacji zawodowych jest ustawowym obowiązkiem każdego pracownika lokalnej administracji. Jego realizację powinien ułatwić fakt, że środki na ten cel ma zabezpieczyć pracodawca

Takie rozwiązanie jest nowością. Wprowadziła je dopiero obowiązująca od 1 stycznia 2009 r. nowa ustawa określająca warunki zatrudniania pracowników w urzędach gmin, starostwach powiatowych i urzędach wojewódzkich, a także w jednostkach organizacyjnych jednostek samorządu terytorialnego.

Obowiązek dbania o kwalifikacje zawodowe pracowników samorządowych rozpoczyna się już na samym początku kariery urzędniczej. Ustawodawca wprowadził bowiem obowiązek zatrudniania nowych osób na stanowiskach urzędniczych i kierowniczych na czas określony. W tym okresie kierownik komórki organizacyjnej ma zorganizować dla nich służbę przygotowawczą. Jest on bowiem najlepiej zorientowany zarówno w umiejętnościach zatrudnionego, jak i wiedzy, którą powinien on posiąść, aby w rzetelny sposób wykonywać obowiązki. Szkolenie to kończy egzamin, którego pozytywne zaliczenie jest warunkiem dalszego zatrudnienia pracownika.

Przynajmniej raz na dwa lata każdy urzędnik samorządowy musi zostać oceniony. Zasady przeprowadzania sprawdzianu umiejętności określa kierownik jednostki w regulaminie.

Przedmiotem oceny jest sposób wywiązywania się przez urzędnika z obowiązków, które wynikają z zakresu czynności na zajmowanym stanowisku.

Ocenie podlega również sposób, w jaki urzędnik wykonuje polecenia przełożonego. Ta ostatnia kwestia wymaga wyjaśnienia. Nie chodzi bowiem o to, czy pracownik wykonuje wszystkie polecenia, ale czy robi to z głową. Zgodnie bowiem z treścią art. 25 ust. 2 ustawy z 21 listopada 2008 r., jeżeli jest on przekonany, że polecenie jest niezgodne z prawem albo zawiera znamiona pomyłki, powinien o tym przełożonego zawiadomić na piśmie. Takie polecenie wykonuje dopiero, gdy uzyska pisemne potwierdzenie polecenia. W takiej sytuacji ma obowiązek zawiadomić kierownika jednostki. Jeśli urzędnik jest przekonany, że wykonując polecenie popełni przestępstwo, wykroczenie lub narazi gminę na straty, jego obowiązkiem jest odmówić wykonania polecenia oraz zawiadomić kierownika zatrudniającej go jednostki.

Jeżeli urzędnik otrzyma dwa razy z rzędu negatywną ocenę (okresową i weryfikacyjną), to jest to przesłanka do rozwiązania z nim stosunku pracy.

Ustawa z 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych wśród obowiązków osób zatrudnionych w lokalnej administracji wymienia w art. 24 ust. 2 pkt 7 stałe podnoszenie umiejętności i kwalifikacji zawodowych. Obowiązek ten został doprecyzowany w art. 29 ustawy, zgodnie z którym pracownicy samorządowi uczestniczą w różnych formach podnoszenia wiedzy i kwalifikacji. Natomiast ust. 2 omawianego przepisu nakłada w tym zakresie obowiązki na pracodawców. Mają bowiem oni przykazane, aby tworząc plany finansowe na dany rok, przewidzieli środki na podnoszenie wiedzy i kwalifikacji osób, które zatrudniają.

Uczestnictwo w szkoleniach i innych formach podnoszenia swojego profesjonalizmu jest – na co trzeba zwrócić szczególną uwagę – obowiązkiem wszystkich zatrudnionych w samorządach, bez względu na podstawę zatrudnienia czy zajmowane stanowisko. O swoje jak najwyższe kwalifikacje dbać powinni zatem nie tylko ci, którzy zatrudnieni są na stanowiskach urzędniczych czy kierowniczych urzędniczych, ale również osoby zatrudnione na stanowiskach pomocniczych i obsługi. A dlaczego warto się szkolić? Bo od posiadanych kwalifikacji zawodowych zależy, jakie wynagrodzenie otrzymuje pracownik. Mówi o tym wprost art. 36 ust. 1 ustawy, który nakazuje, aby wynagrodzenie pracownika ustalane było stosownie do zajmowanego stanowiska oraz posiadanych kwalifikacji zawodowych.

Co prawda przepisy ustawy o pracownikach samorządowych nakładają na osoby zatrudnione w lokalnej administracji obowiązek dokształcania zawodowego, ale jej przepisy nie zawierają żadnych szczegółowych rozwiązań określających, w jaki sposób urzędnik może swoje kwalifikacje podnosić. Oznacza to, że należy do tej kategorii pracowników stosować ogólne reguły gry. Zawiera je rozporządzenie z 12 października 1993 r. w sprawie zasad i warunków podnoszenia kwalifikacji zawodowych i wykształcenia ogólnego dorosłych (DzU nr 103, poz. 472 ze zm.) wydane przez ministra edukacji narodowej wspólnie z ministrem pracy i polityki socjalnej.

Przepisy te stanowią podstawę dla pracodawcy do kierowania pracowników na kursy czy szkolenia. Określono w nich również zasady przyznawania uczącym się pracownikom dodatkowych świadczeń. Pracownikowi bowiem, który podnosi swoje kwalifikacje zawodowe w formach pozaszkolnych i na podstawie skierowania zakładu pracy, przysługuje zwrot kosztów uczestnictwa w szkoleniu (§ 9 rozporządzenia). Zalicza się do nich również koszty zakwaterowania i wyżywienia oraz przejazdu. Pracownikowi przysługuje ponadto urlop szkoleniowy na udział w obowiązkowych zajęciach oraz zwolnienie z części dnia pracy. Zarówno zwolnienie, jak i urlop są płatne według zasad obowiązujących przy obliczaniu wynagrodzenia za urlop wypoczynkowy.

Wymiar urlopu szkoleniowego na udział w obowiązkowych zajęciach w ciągu całego okresu trwania nauki na studiach podyplomowych zaocznych wynosi dla pracownika skierowanego do 28 dni roboczych. Pracownikowi przysługuje również zwolnienie od wykonywania pracy na czas niezbędny na przygotowanie się i przystąpienie do egzaminów kończących studia wieczorowe, zaoczne, podyplomowe, kursy wieczorowe, samokształcenie kierowane czy staże zawodowe lub specjalizacyjne. Zwolnienie na czas egzaminów wynosi maksymalnie sześć dni roboczych. Ponadto pracownikowi skierowanemu na kurs zaoczny przysługują w miesiącu dwa dni wolne na obowiązkowe konsultacje.

Pracodawca może przyznać uczącemu się pracownikowi dodatkowe świadczenia, a w szczególności:

– zwrócić koszty przejazdu, zakwaterowania i wyżywienia na zasadach obowiązujących przy podróżach służbowych na obszarze kraju, o ile nauka odbywa się w innej miejscowości niż miejsce zamieszkania i miejsce pracy pracownika,

– pokryć koszty podręczników i innych materiałów szkoleniowych,

– pokryć opłaty za naukę pobierane przez szkołę,

– udzielić dodatkowego urlopu szkoleniowego.

Jeśli jednak urzędnik powtarza semestr (rok) nauki z powodu niezadowalających wyników, zakład pracy może odmówić udzielania powyższych świadczeń.