Kilkadziesiąt najróżniejszych imprez: od konkursów i pokazów, po międzynarodową konferencję naukową, złoży się na obchody umownej rocznicy 600-lecia objęcia ochroną Puszczy Białowieskiej – poinformowała rzeczniczka ministerstwa środowiska Magdalena Sikorska.
Kalendarium obchodów tej rocznicy jest na bieżąco uzupełniane, wciąż można do niego zgłaszać kolejne wydarzenia i pomysły. Główne obchody będą skoncentrowane wokół inicjatywy ministerstwa środowiska pod nazwą “Partnerstwo dla Puszczy Białowieskiej” – poinformowała Sikorska. Różne zrzeszone w tym porozumieniu organizacje i instytucje mają promować markę puszczy w Polsce jako bezcennego skarbu przyrody.
Jedną z głównych uroczystości będzie, we wrześniu w Białowieży, międzynarodowa konferencja naukowa. W czerwcu przewidziano np. “Polowanie króla Władysława Jagiełły” – pakiet różnych działań artystycznych i naukowych: widowisko, archeologia doświadczalna, zawody, pokazy interaktywne nawiązujące do polowań króla w puszczy, co bezpośrednio wiąże się z obchodzoną rocznicą.
“W XV wieku Puszcza Białowieska została przez Władysława Jagiełłę uznana za prywatną i chronioną własność króla. Skarby puszczy przeznaczone były jedynie dla dworu królewskiego, więc nie było dozwolone polowanie ani inne formy korzystania z lasu przez kogoś innego. Była to pierwsza odnotowana forma ochrony puszczy jako szczególnie cennego obszaru. Król nie zezwalał np. na wycinanie lasu, choćby w celu pozyskiwania ziemi pod uprawę” – poinformowała Sikorska pytana o uzasadnienie umownej rocznicy 600-lecia objęcia ochroną Puszczy Białowieskiej.
Dr Tomasz Samojlik z Zakładu Badania Ssaków Polskiej Akademii Nauk w Białowieży, autor i współautor tekstów naukowych nawiązujących do ochrony puszczy przed wiekami, podkreślił w rozmowie z PAP, że nie możemy mówić o rocznicy objęcia ochroną Puszczy Białowieskiej w dzisiejszym rozumieniu ochrony pzyrody.
Dodał, że źródłem do tego, by mówić o 600-leciu ochrony są najstarsze odnalezione w kronikach Jana Długosza zapisy z 1409 roku, odnoszące się do słowa Białowieża, potwierdzające królewski status puszczy. “Skoro była królewska, była chroniona, oznaczało to na przykład, że zwykła osoba nie mogła tam wejść, wycinać, polować, były służby leśne, które pilnowały wstępu do puszczy, dlatego można obronić tę tezę o 600-leciu objęcia ochroną” – dodał. Przypomniał, że to strona białoruska wystąpiła do polskiej z propozycją obchodów 600-lecia.
“Od XIV do końca XVIII wieku Puszcza Białowieska była dobrem królów Rzeczypospolitej. Ten okres w jej historii od dawna budzi zainteresowanie. Wtedy właśnie ustaliła się pozycja i wartość Puszczy, wówczas też podjęte zostały działania, które uchroniły ją przed losem sąsiednich puszcz, dziś znanych tylko z archiwalnych dokumentów” – pisze Samojlik we wstępie do książki “Ochrona i łowy”, którą ZBS wydał w 2005 roku.
Na podstawie zapisów Długosza wiadomo, że w 1409 roku król Władysław Jagiełło przez 8 dni polował w Puszczy Białowieskiej. Zgromadził wówczas zapasy dziczyzny dla armii, która pokonała Zakon Krzyżacki na polach Grunwaldu.
Puszcza Białowieska jako własność królewska była chroniona przez istniejące od XIV wieku służby leśne: osaczników, strzelców i strażników – przypomina Samojlik. Osacznicy – najstarsza ze służb – osaczali zwierzynę podczas łowów wielkiego księcia. Np. w 1639 roku w puszczy było 277 osaczników, którzy mieszkali w 9 wsiach wokół puszczy.
Strzelcy pojawili się w XVII wieku, a w XVIII strażnicy. W wielu wypadkach służby te przechodziły z pokolenia na pokolenie w rodzinach, co przyczyniało się do tego, że były oddane ochronie przyrody.
Dzisiejsza polska część Puszczy Białowieskiej w jednej szóstej (najcenniejsza jej część) jest objęta najwyższą ochroną w formie Białowieskiego Parku Narodowego. Puszcza Białowieska to ostatni las pierwotny na Niżu Europejskim. To m.in. ostoja żubra. KOW
źródło: PAP – Nauka w Polsce