Etnofilologia kaszubska – stacjonarne studia I stopnia (profil praktyczny) – to unikatowy kierunek studiów w Polsce. Zapotrzebowanie na osoby znające biegle język kaszubski jest obecnie w środowisku kaszubskim bardzo duże. Po etnofilologii można znaleźć pracę w szkolnictwie, w administracji samorządowej na terenie Kaszub, gdzie oczekuje się znajomości języka kaszubskiego, w instytucjach kultury i w mediach regionalnych.
Etnofilologia integruje nauki humanistyczne i społeczne, nauka języka (w programie studiów ok. 600 godzin) związana jest z nabywaniem wiedzy o Kaszubach (historia, literatura, język, kultura) i nabywaniem kompetencji zawodowych w dwóch specjalnościach:
*nauczycielska – nauczyciel języka kaszubskiego w klasach IV-VI;
UWAGA! Dyplom licencjata uprawnia do wykonywania zawodu nauczyciela w szkole podstawowej.
*animacyjno-medialna – zdobycie poszerzonej wiedzy i umiejętności w zakresie funkcjonowania instytucji kultury i współczesnych mediów, podstaw komunikacji społecznej i międzykulturowej, mechanizmów animowania aktywności kulturalnej mieszkańców regionu.
Etnofilologia – to kierunek perspektywiczny!
W programie studiów zajęcia poza budynkiem uniwersytetu związane z kształceniem umiejętności profesjonalnych: w szkołach, w radiu, w Wieżycy (Kaszubski Uniwersytet Ludowy), w Wejherowie (Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej).
Absolwenci etnofilologii kaszubskiej mogą pracować w zawodzie:
– nauczyciel języka kaszubskiego w klasach IV-VI szkoły podstawowej,
– dziennikarz w mediach lokalnych,
– działacz kultury i specjalista w instytucjach związanych z promocją regionu,
– edytor, korektor.
Problem mniejszości narodowych i językowych w Europie jest obecnie tematem ożywionej debaty wśród językoznawców, socjologów, etnologów oraz polityków. „Język regionalny” jest definiowany jako język autochtonicznej grupy etnicznej, blisko spokrewniony z językiem większościowym danego terytorium kraju/państwa. Kaszubski jest językiem regionalnym, którym mówią Kaszubi – społeczność żyjąca na w regionie Pomorza Gdańskiego.
Usytuowanie geograficzne Kaszub miało wpływ na historię i polityczne warunki życia mieszkańców tego obszaru oraz na kontakty lingwistyczne języka kaszubskiego, tj. kontakty z językiem polskim (w wersji standardowej i dialektalnej) – przez wiele wieków do dnia dzisiejszego – z dawnymi słowiańskimi dialektami zachodniopomorskimi do XVIII w. oraz z językiem niemieckim (standardowym i gwarami dolnoniemieckimi) do końca II wojny światowej.
Prof. Jadwiga Zieniukowa, Instytut Slawistyki PAN
“Rozkwit kaszubszczyzny w szkole, w kościele spowodował naturalny wzrost zainteresowania językiem i kulturą Kaszub na Pomorzu w różnych instytucjach kulturalnych i państwowych. Coraz wyraźniejszy staje się więc nie tylko brak nauczycieli, ale i profesjonalistów z odpowiednim wykształceniem uniwersyteckim w dziedzinie kulturalnej, medialnej, promocyjno-reklamowej, w urzędach (język pomocniczy w kilku gminach województwa pomorskiego), dotyczy to w dużym stopniu kompetencji językowych. Osłabienie przekazu międzypokoleniowego sprawiło, że – paradoksalnie – mowy rodzinnej trzeba uczyć jak języka obcego: systematycznie, refleksyjnie, programowo. Dla zachowania kaszubszczyzny – na obecnym etapie rozwoju będącej in statu nascendi – nieodzowne jest, aby standaryzacja języka odbywała się w procesie nauczania.
Obecnie mamy do czynienia z żywiołowym rozwojem kaszubskiej edukacji językowej, związane jest to m.in. z tym, że Unia Europejska tak samo troszczy się o znajomość języków obcych najbardziej w świecie rozpowszechnionych, jak i zachowanie języków zagrożonych, tzn. względy pragmatyczne wielojęzyczności nie eliminują zabiegów podtrzymujących czynną znajomość języków regionalnych.”
Pismienizna Kaszëbów pòwstôwała w òznaczony jeleżnoscë Eùropë pòł. XIX w. – Florian Cenôwa (1817-81) – òbczas Zymkù Lëdów, to je nôrodnëch, mòwnëch i kùlturowëch zgrôwów Czechów, Słowôków, Łużanów i jinëch lëdów, òbjimniãtëch szerzwienim słowianofilsczich dejów, wedle chtërnëch wszëtczé słowiańsczé nôrzecza są dialektama jednégò słowiańsczégò jãzëka. Kaszëbi mòglë ùznac prawò do gwôsnégò jãzëka tim barżi, że Pòlskô – tak samò jak Kaszëbë – bëła tej w niewòlë. Kaszëbizna òstała téż ùznónô za zatorczënã przed miemczenim, a rozwij pismieniznë nôprzód miôł bùdzëc rodową bùchã, ùmócniwac etniczną swiądã i przëstojec cywilizacjowémù pòkrokòwi Kaszëbów, pòtémù równak barżi służił przekôzow kùlturowégò bògactwa i juwernotë.
Prof. Jerzy Treder, Uniwersytet Gdański