Pamiętacie dzienniczek ucznia ze szkoły podstawowej? System już na pierwszych stronach tego dokumentu informował o prawach i obowiązkach ucznia. Spójrzcie w wasze indeksy, tam z pewnością nie znajdziecie takiego rozdziału. Czy to znaczy że jesteście pozbawieni praw i obowiązków? Oczywiście, że nie – są one zapisane nieco w innych miejscach.
Co mówi Konstytucja RP?
Zacznijmy od ustawy zasadniczej a więc Konstytucji. Artykuł 73 przewiduje, że każdemu należy się powszechny i równy dostęp do wykształcenia. Każdy ma prawo do nauki. W artykule 30. odnajdujemy zapis, że każdemu należy się poszanowanie i ochrona godności osobistej. Oczywiście dotyczy to także studentów, niezależnie od tego czy studiują na studiach podyplomowych, licencjackich, inżynierskich, magisterskich czy doktoranckich. Obojętnie czy są studentami uczelni publicznych czy niepublicznych, czy studiują na studiach zaocznych czy też dziennych.
Ustawa o szkolnictwie wyższym
Oprócz Konstytucji, która w jakiś szczególny sposób nie wymienia studentów, bardzo ważnym źródłem prawa akademickiego jest ustawa Prawo o szkolnictwie wyższym, z dnia 27 lipca 2005 roku. Jakie zapisy możemy w niej odnaleźć? Studia stacjonarne nie są płatne nawet w uczelniach publicznych. Zapis ten gwarantuje studentom, że uczelnia publiczna nie ma prawa do pobierania opłat za studia stacjonarne. Student może studiować na więcej niż jednym kierunku studiów, może mieć też indywidualne plany studiów oraz program nauczania. Opłaty za dodatkowe kierunki studiów podlegają innym regulacjom. W razie potrzeby student ma zagwarantowane prawo do urlopu od zajęć na uczelni z zachowaniem praw studenta. Studenci mogą ubiegać się o pomoc materialną od uczelni. Stypendia zapomogi dofinansowania do zakwaterowania i wyżywienia. Informacje na temat rodzajów i wysokości stypendiów i innych form pomocy materialnej można uzyskać na uczelni. Studenci mają prawo do korzystania z ulgi w opłatach za przejazdy w komunikacji publicznej za bilety do kin teatrów muzeów.
Studenci mogą tworzyć organizacje studenckie np. koła naukowe, artystyczne czy sportowe. Studenci mają także prawo protestować i strajkować w sprawach, które dotyczą ich interesów. Strajk studencki to powstrzymanie się od uczęszczania na zajęcia z możliwością pozostania na uczelni. Decyzję o takim strajku może podejmować wyłącznie samorząd studencki. Od decyzji rektora dziekana kanclerza można się odwołać.
Regulaminy studiów
Konkretnych przykładów należy szukać w zapisach regulaminów poszczególnych uczelni. Przejrzałem kilkanaście takich regulaminów i najbardziej spodobała mi się informacja, jaką dla swoich studentów przygotowała Akademia Marynarki Wojennej.
Uczelnia ta informuje studentów o prawach studenckich w sposób bardzo ciekawy i przekonujący. Prezentację praw studenta Akademii Marynarki Wojennej zobaczycie w filmie poniżej!