Site logo

Quo vadis, czyli jaką aplikację wybrać po studiach prawniczych?

Droga do zawodów prawniczych wiedzie głównie przez aplikacje. Aplikacja jest to szkolenie zawodowe mające na celu przygotowanie do wykonywania określonego zawodu prawniczego – adwokata, sędziego itd. Jesień jest okresem egzaminów wstępnych na aplikacje. We wrześniu odbywają się egzaminy na aplikacje korporacyjne, natomiast październik-listopad to czas dwuetapowego konkursu na aplikację ogólną (sądową i prokuratorską).

Co roku absolwenci prawa zadają sobie pytanie quo vadis, czyli jaką aplikację wybrać? Najczęściej decyzja zdeterminowana jest oczekiwaniami kandydatów takimi jak chęć stałej pracy, wysokich zarobków, rozwoju zawodowego lub predyspozycjami do wykonywania określonego zawodu. Istotne znaczenie ma także kwestia konkurencji na rynku prawniczym po otwarciu dostępu do zawodów. Jednakże zaznaczyć należy, że raz obrana droga zawodowa nie musi być ostateczna, bowiem ustawodawca przewidział możliwość przejścia z jednego zawodu prawniczego do innego. Tym samym komornik może zostać adwokatem, a radca prawny sędzią. Jednakże osoba taka musi spełnić ustawowe przesłanki – na przykład staż pracy w danym zawodzie prawniczym.

Tutaj znajdziesz więcej informacji na temat studiów prawniczych

Wśród absolwentów prawa najbardziej popularne są aplikacje: adwokacka, radcowska, notarialna, ogólna (sądowa i prokuratorska) oraz komornicza. Rzadziej wybór pada na aplikację dyplomatyczno-konsularną z uwagi na szczególne wymagania stawiane kandydatom na przyszłych dyplomatów np. znajomość dwóch języków obcych na poziomie pozwalającym na swobodne wykonywanie zadań w służbie zagranicznej. Uzyskanie statusu aplikanta wiąże się z koniecznością uzyskania pozytywnego wyniku z egzaminu wstępnego na wybraną aplikację.

Egzaminy na aplikacje korporacyjne (tj. adwokacką, radcowską, notarialną i komorniczą) przeprowadzane są przez Ministerstwo Sprawiedliwości. Tymczasem egzaminy wstępne na aplikację ogólną przygotowuje i przeprowadza Krajowa Szkoła Sądownictwa i Prokuratury. Natomiast konkurs na aplikację dyplomatyczno-konsularną przeprowadza Ministerstwo Spraw Zagranicznych. Termin i forma egzaminu uzależniona jest od rodzaju wybranej aplikacji. Szczegółowy tryb przeprowadzania egzaminów regulują ustawy i rozporządzenia np. ustawa Prawo o adwokaturze, ustawa o radcach prawnych, rozporządzenie Ministra Spraw Zagranicznych z dn. 28 lipca 2016 r. w sprawie konkursu na aplikację dyplomatyczno-konsularną.

Egzaminy na aplikacje adwokacką, radcowską, notarialną i komorniczą odbywają się raz w roku we wrześniu i polegają na rozwiązaniu testu jednokrotnego wyboru. Tymczasem egzamin na aplikację ogólną ma miejsce w październiku i listopadzie, bowiem składa się z dwóch części. Część I to test sprawdzający wiedzę z poszczególnych dziedzin prawa, natomiast część II polega na przygotowaniu pracy pisemnej sprawdzającej umiejętności stosowania argumentacji prawniczej, zasad wykładni oraz kwalifikowania stanów faktycznych

Aplikacja adwokacka

Regulowana jest ustawą Prawo o adwokaturze oraz Regulaminem aplikacji adwokackiej przyjmowany uchwalą Naczelnej Rady Adwokackiej. Nabór na aplikację adwokacką przeprowadza się w drodze egzaminu wstępnego, polegającego na rozwiązaniu testu jednokrotnego wyboru składającego się ze 150 pytań z zakresu prawa cywilnego, karnego, gospodarczego, handlowego i administracyjnego. Wykaz tytułów aktów prawnych, z których wybrane stanowią podstawę opracowania pytań testowych na egzamin wstępny jest podawany do wiadomości przez Ministra Sprawiedliwości nie później niż 90 dni przed terminem egzaminu wstępnego. Kandydat, który odpowiedział poprawnie na co najmniej 100 pytań uzyskuje pozytywny wynik egzaminu i może złożyć wniosek o wpis na listę aplikantów adwokackich.

Szkolenie zawodowe członków palestry trwa 3 lata i rozpoczyna się w dniu 1 stycznia. Przyjęcie w poczet adwokatury poprzedzone jest złożeniem ślubowania przed dziekanem okręgowej rady adwokackiej. Aplikant adwokacki odbywa aplikację adwokacką pod kierunkiem patrona wyznaczonego przez dziekana okręgowej rady adwokackiej, patron zaś może, ale nie ma obowiązku zatrudnienia aplikanta na podstawie stosunku pracy.

Aplikanci mają obowiązek uczestniczenia w zajęciach szkoleniowych, które najczęściej odbywają się raz w tygodniu. Plan szkolenia jest opracowany przez Naczelną Radę Adwokacką. Na pierwszym roku aplikacji odbywają się obowiązkowe praktyki w sądach i prokuraturach. Rada adwokacka czuwa na przebiegiem szkolenia aplikantów, a postępy sprawdza w formie kolokwium. Pierwsze kolokwium ma miejsce w połowie I roku aplikacji, a swoim zakresem obejmuje historię adwokatury, etykę oraz zasady wykonywania zawodu. Pod koniec pierwszego roku szkoleniowego odbywa się kolokwium z prawa karnego, pod koniec drugiego roku – z prawa cywilnego.

Po zakończeniu aplikacji aplikant otrzymuje zaświadczenie o odbyciu aplikacji i może przystąpić do egzaminu zawodowego, który odbywa się raz do roku w marcu i jest przeprowadzany przez Ministerstwo Sprawiedliwości. Istotne jest, iż zarówno egzamin wstępny, egzamin adwokacki, jak i sama aplikacja są odpłatne. Wysokość opłaty uzależniona jest od wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę w danym roku szkoleniowym.

Aplikacja radcowska

Zasady naboru na aplikację radcowską są takie same, jak w przypadku aplikacji adwokackiej. Postawę prawną regulującą egzamin wstępny, przebieg aplikacji oraz egzamin końcowy reguluje ustawa o radcach prawnych oraz Regulamin odbywania aplikacji radcowskiej.

Również w przypadku aplikantów radcowskich szkolenie trwa 3 lata i rozpoczyna się w dniu 1 stycznia danego roku szkoleniowego. Szkolenie jest odpłatne, a jego wysokość uzależniona jest od wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę w danym roku szkoleniowym – stanowi wielokrotność minimalnego wynagrodzenia za pracę.

W trakcie trwania aplikacji, młodzi adepci zawodu uczestniczą w szkoleniach organizowanych przez okręgową izbę radców prawnych oraz praktykach w sądach, prokuraturach oraz urzędach. W przeciwieństwie do aplikantów adwokackich – aplikanci radcowscy zdają więcej egzaminów – z każdego przedmiotu osobno po zakończeniu zajęć z poszczególnych przedmiotów. Egzaminy przeprowadzane są podczas wszystkich lat szkoleniowych. Ukoronowaniem aplikacji radcowskiej jest zaświadczenie o odbyciu aplikacji, uprawniające do podejścia do egzaminu zawodowego, który również ma miejsce w marcu każdego roku.

Aplikacja notarialna

Szkolenie zawodowe aplikantów notarialnych regulują przepisy ustawy Prawo o notariacie oraz Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 17 grudnia 2013 r. w sprawie organizacji i przebiegu aplikacji notarialnej. Nabór na aplikację notarialną przeprowadza się w drodze egzaminu wstępnego. Egzamin wstępny polega na rozwiązaniu testu składającego się z zestawu 150 pytań zawierających po 3 propozycje odpowiedzi, z których tylko jedna jest prawidłowa. Minister Sprawiedliwości ogłasza wykazu tytułów aktów prawnych, które stanowić będą podstawę do opracowania pytań testowych. Jeśli kandydat uzyska pozytywny wynik z egzaminu wstępnego, może ubiegać się o wpis na listę aplikantów notarialnych. Aplikacja notarialna rozpoczyna się 1 stycznia każdego roku, trwa 3 lata i 6 miesięcy i polega na zaznajomieniu aplikanta notarialnego z całokształtem pracy notariusza. Aplikację notarialną organizuje i prowadzi rada izby notarialnej.

Aplikant notarialny odbywa aplikację u notariusza, z którym jest związany umową o pracę. W trakcie szkolenia aplikanci uczestniczą w wykładach oraz odbywają praktyki sądowe z ograniczeniem do wydziałów: cywilnych, gospodarczych, wieczystoksięgowych oraz KRS. Praktyki w sądach trwają przez okres 6 miesięcy. Zajęcia szkoleniowe odbywają się w terminach określonych przez poszczególne izby notarialne, najczęściej raz w tygodniu. Przed upływem 2 lat i 6 miesięcy aplikacji przeprowadza się kolokwium dla aplikantów ubiegających się o otrzymanie upoważnienia do wykonywania czynności notarialnych.
Aplikacja notarialna jest odpłatna. Z budżetu aplikantów pokrywane są koszty szkolenia.

Egzamin zawodowy dla przyszłych notariuszy odbywa się raz w roku we wrześniu i jest przeprowadzany przez Ministerstwo Sprawiedliwości.

Aplikacja komornicza

Zasady przeprowadzania egzaminu na aplikację komorniczą określa ustawa o komornikach sądowych i egzekucji. Egzamin wstępny polega, podobnie jak w przypadku wyżej wspomnianych aplikacji korporacyjnych na rozwiązaniu testu składającego się ze 150 pytań jednokrotnego wyboru. Uzyskanie co najmniej 100 punktów oznacza pozytywny wynik egzaminu.

Aplikacja komornicza trwa 2 lata i ma na celu zapoznanie aplikanta komorniczego z całokształtem pracy komornika. Ramowy program szkolenia aplikantów komorniczych wraz z regulaminem aplikacji komorniczej określają uchwały Krajowej Rady Komorniczej. Aplikacja obejmuje zajęcia seminaryjne oraz praktyczne. Aplikanci uiszczają opłatę za aplikację. Zajęcia seminaryjne powinny być ukierunkowane na omówienie zagadnień praktycznych, kazusów i orzecznictwa z ograniczeniem wykładów teoretycznych do niezbędnego minimum. W każdym roku szkolenia przeprowadza się co najmniej po dwa sprawdziany z zakresu tematyki objętej szkoleniem. Po pierwszym roku szkolenia aplikanci przystępują do kolokwium, które składa się z części ustnej i pisemnej.

Ukończenie aplikacji komorniczej stwierdza się zaświadczeniem, które upoważnia do przystąpienia do egzaminu zawodowego.

Aplikacja ogólna

Zarówno egzamin na aplikację ogólną, jak i szkolenie aplikantów przeprowadza Krajowa Szkoła Sądownictwa i Prokuratury. Egzamin wstępny składa się z dwóch części – testowej oraz pisemnej. Istotną odrębnością w porównaniu do aplikacji korporacyjnych jest limit miejsc na aplikacji określony przez Ministra Sprawiedliwości. Aplikacja ogólna trwa nieprzerwanie 12 miesięcy i stanowi szkolenie wstępne przed aplikacją sądową i prokuratorską. Datę jej rozpoczęcia określa Minister Sprawiedliwości. Szkolenie odbywa się zgodnie z programami uchwalonymi przez Radę Programową Krajowej Szkoły. Po zakończeniu każdego cyklu szkoleniowego aplikanci przystępują do sprawdzianu. Po zakończeniu aplikacji ogólnej, aplikant może stosownie do osiągniętych wyników sprawdzianu dokonać wyboru pomiędzy aplikacją sądową lub prokuratorską.

Aplikacja sędziowska trwa 48 miesięcy. Przez pierwszy okres aplikacji – 30 miesięcy aplikanci odbywają zajęcia w Krajowej Szkole i praktyki. Przez następne 18 miesięcy aplikanci pełnią staż na stanowisku referendarza sądowego. W trzydziestym miesiącu aplikacji sędziowskiej odbywa się egzamin sędziowski składający się z części pisemnej i ustnej. W przypadku uzyskania pozytywnego wyniku egzaminu, aplikant kierowany jest na staż w charakterze referendarza sądowego. Absolwent aplikacji sędziowskiej po ukończeniu stażu kontynuuje pracę na stanowisku referendarza sądowego. Następnie nabywa uprawnienie do ubiegania się o powołanie na stanowisko sędziego sądu rejonowego.

Z kolei aplikacja prokuratorska trwa 30 miesięcy. Jej celem jest przygotowanie aplikantów do wykonywania zawodu prokuratora. Szkolenie i praktyki odbywają się w sądach, prokuraturach, zakładach medycyny sądowej, jednostkach policji oraz urzędach kontroli skarbowej. W ostatnim miesiącu aplikacji aplikanci przystępują do egzaminu prokuratorskiego, który składa się z części pisemnej i ustnej. Pozytywny wynik egzaminu jest podstawą otrzymania propozycji pracy w prokuraturze w charakterze asesora. Odbycie asesury uprawnia aplikanta do ubiegania się o powołanie na stanowisko prokuratora.

Aplikanci KSSiP uprawnieni są do otrzymywania stypendium oraz podlegają ubezpieczeniu zdrowotnemu. Wysokość stypendium aplikanta aplikacji ogólnej wynosi 3300 zł miesięcznie, a pozostałych aplikacji – 3800 zł. Aplikacja KSSiP jest jedyną spośród wyżej opisanych nieodpłatną aplikacją, której uczestnicy otrzymują stypendium.

Absolwentom prawa pozostaje zatem rozważenie wyboru ścieżki zawodowej spośród szerokiego wachlarzu aplikacji prawniczych przewidzianego przez polskiego ustawodawcę. W rozwiązaniu dylematu pomóc może odbycie praktyk studenckich w sądach, prokuraturze lub kancelariach celem spojrzenia na poszczególne zawody „od kuchni” oraz rozważenia wszystkich „za” i „przeciw”.

adw. dr Dominika Rydlichowska
Pomorska Izba Adwokacka w Gdańsku
Wyższa Szkoła Administracji i Biznesu w Gdyni

Koniec artykułu. Może sprawdzisz inne treści?

Sprawdź inne artykuły, które mogą Cię zainteresować

Praca w czasach kryzysu

“Praca w czasach kryzysu. Jak się odnaleźć na polskim rynku pracy”, to tytuł spotkania z Maciejem Krzysztofikiem, założycielem i prezesem portalu Jobs.Pl. Spotkanie odbędzie się

Czytaj więcej »
Portal Studia.pl wykorzystuje pliki cookies w celu zapewnienia Ci pełnego dostępu do jego funkcjonalności i gromadzeniu danych analitycznych. View more
Akceptuję