Praca dyplomowa. Trzeba w niej umieścić jakąś metodologię. Czasem nawet cały rozdział metodologiczny. W związku z tym, że bardzo rzadko na uczelniach metodologii badań uczą ludzie, którzy zajmują się metodologią badań mamy w tym zakresie niezły Disneyland. Z reguły w czasie rozdzielania zajęć miedzy nauczycieli każdy chce wymigać się od prowadzenia tego przedmiotu, w efekcie spada on albo na kogoś młodego i niedoświadczonego albo na starego profesora, który już wszystko widział, wszędzie był i wszystko wie. Dobre zajęcia z metodologii to rzadkość.
Zaległości z seminarium dyplomowego
Niestety w trakcie seminarium dyplomowego braki metodologiczne rzadko kiedy są nadrabiane, ponieważ w indeksach studentów stoi jak byk „metodologia badań takich a takich – bardzo dobry” no więc w czym problem. Biedny student zatem pisze rozdział metodologiczny, jak wszyscy. Tak jak we wzorze, tak jak w Internecie, tak jak kolega napisał i tak jak promotor nakazał.
Skutkiem tego jest powielanie standardowych błędów, niedorzeczności i głupot. Do klasyki, o której chcę dziś powiedzieć należy zwrot „czy i jak”. Można go spotkać jako element podrozdziału „problemy badawcze”. Chodzi w nim zwykle o sformułowanie pytań, na które ma odpowiedzieć praca. Oczywiście do kompletu potrzebne są jeszcze hipotezy oraz oczywiście określenie przedmiotu badań, to nie o tym jednak będziemy mówić. Wracamy do pytań badawczych. Otwieramy pierwszą lepszą pracę magisterską z pedagogiki. Szukamy pytań badawczych. Z mojej analizy wynika, że w jednej z uczelni na pomorzu 40% prac napisanych w latach 2011 – 2014 zawierało przynajmniej jedno pytanie sformułowanie problemów rozpoczynające się od „czy i jak”. Choć wynotowałem sobie wiele takich przykładów, posłużmy się tylko jednym z nich!
Analiza i poprawka do pytania
Czy i jak wychowanie moralne wpływa na postawy uczniów?
- Dlaczego jest to sformułowanie nierozumne i po prostu głupie? Zobaczmy na pierwszą jego część. Pytanie „CZY” dopuszcza zasadniczo trzy możliwości – „tak, nie, nie wiem”.
- Pytanie JAK prowokuje do sporządzenia wyjaśnienia, charakterystyki, czy choćby opisu. Przypomnijmy sobie teraz nieco logiki. Spójnik „I” to koniunkcja. Zdanie logiczne zbudowane z użyciem tego spójnika jest prawdziwe jedynie wtedy, gdy oba elementy połączone tym spójnikiem są prawdziwe. Spójrzmy zatem na trzy przypadki.
- Nasz as pedagogiki w trakcie swoich badań jakimś cudem wykazuje że wychowanie moralne ma jakiś wpływ na postawy uczniów
- Einstein nauk o wychowaniu stwierdza, że wychowanie moralne nie przekłada się w żaden sposób na postawy
- Geniusz nauk społecznych i humanistycznych stwierdza, że nie wie, ponieważ jego badania nie przyniosły jednoznacznej odpowiedzi.
Pierwszy przypadek pokazuje sytuację w której odpowiedz na pytanie „czy” brzmi TAK, dlatego bez problemu można przejść do drugiego pytania „jak”, zatem przystąpić do opisu, charakterystyki i wyników badań! Tutaj, wszystko jest ok.
Zwróć teraz uwagę na drugi i trzeci przypadek. Gdy na pytanie „Czy” powstaje odpowiedź nie lub nie wiem, jaki jest sens drugiej części pytania „Jak”? Skoro wychowanie moralne nie ma wpływu na postawy, to jak można pytać jaki ma wpływ na postawy uczniów?
Czy to nie irytujące, że taki absurd pojawia się w treściach prac dyplomowych od licencjatu aż po doktoraty, nie wspominając o habilitacjach i artykułach naukowych?
Nadal uważasz, że nie ma głupich pytań? To już wiesz, że są. Jak poprawić taki błąd? Bardzo łatwo. Wystarczy zapisać „Czy i jeśli tak, to w jaki sposób wychowanie moralne wpływa na postawy uczniów”